Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

53 0 ‘zbekiston Respublikasi Qonuni. Raqobat to‘g ‘risida. 2012-yil 6-yanvar.

245

---

Keyingi  yillarda  Davlat  reestrini  yuritish  uslubiyotini  takomil- 

lashtirib borish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning rivojlanishi, 

chet  el  investitsiyalarining  kirib  kelishi  natijasida  barpo  etilayotgan 

korxonalar salmog‘ining oshishi va boshqa omillar ta’sirida  ko‘pgina 

monopolist korxonalar tovar bozorlaridagi ulushining kamayishi mu­

nosabati bilan Davlat reestridan chiqarilmoqda.

Tarmoqlarda  monopol  hisoblangan  bir  qancha  uyushmalar  tuga- 

tilib,  o‘mida  mustaqil  korxonalar  vujudga  keltirildi,  bu  esa  raqobat 

muhitining  yanada  kuchayishiga  olib  keldi.  Hozirgi  kunda  mam­

lakatimizda  ishlab  chiqarilayotgan  tovarlaming  jahon  bozoridagi 

raqobatbardoshligini ta ’minlash ham dolzarb vazifa hisoblanadi.

Shu  sababli  ham  “mamlakatimizda  Yaratilgan  texnologiyalar- 

ning raqobatdoshligini ta’minlash,  “nou-xau” namunalarini yaratish, 

zamonaviy  axborot-kommunikatsiya  texnologiyalarini  joriy  etish, 

ya’ni  yuqori  sifatli  mahsulot  ishlab  chiqarishni  ta’minlash  bo‘yicha 

tizimli chora-tadbirlami amalga oshirish”54  kerak.

Xulosalar

1.  Raqobat  bozorning  muhim  xususiyatlaridan biri  bo‘lib  hisob­

lanadi.  U bir tomondan,  ishlab  chiqarish  munosabati  sifatida  namo­

yon bo‘lsa,  ikkinchi tomondan esa ijtimoiy ishlab  chiqarishni muvo- 

fiqlashtiruvchi mexanizm sifatida namoyon bo‘ladi.  Raqobatli bozor 

ishlab chiqarish samaradorligiga erishish va iqtisodiy resurslami  op­

timal taqsimlashga imkon yaratadi.

2.  0 ‘z  miqyosiga  ko‘ra  raqobat  eng  aw alo  ikki  turga  -   tarmoq 

ichidagi  raqobatga  va  tarmoqlararo  raqobatga  bo‘linadi.  Iqtisodiy 

adabiyotlarda bir tarmoq  ichidagi  raqobatning  to‘rtta  shakli  alohida 

ajratilib ko‘rsatiladi.  Bular sof raqobat, monopollashgan raqobat,  sof 

monopoliya va oligopoliyadir.

3.  Sof  raqobat  va  sof  monopoliya  real  hayotda  kam  uchraydi. 

Hozirgi zamon bozor iqtisodiyotining holatini monopollashgan raqo-