Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

Kapital harakati 

_ 

Aktivlar sotishdan 

CHetdan aktivlar sotib

balansi 

tushumlar 

olishga sarflar

Chet el aktivlarini sotish chet el valyutalari zaxiralarini ko‘paytiradi, 

ulami sotib olish esa valyutalari zaxiralarini kamaytiradi. Kapital ha­

rakati hisobi ham taqchillikka va ijobiy qoldiqqa ega bo‘ladi.

To‘lov balansining taqchilligi  Markaziy bank rasmiy zaxiralarini 

qisqartirish  hisobiga  moliyalashtirilishi  mumkin.  Rasmiy  zaxiralar- 

ning asosiylari quyidagilar:

-  chet el valyutalari;

-  oltin;

-  mamlakatning XVFdagi kredit ulushi;

-  qarz olishning maxsus huquqi (SDR) va h.k.

Balans  taqchilligi  rasmiy  zaxiralar hisobiga moliyalashtirilganda 

ichki bozorda chet el valyutalari taklifi ortadi,  milliy valyutalar tak- 

lifi esa nisbatan kamayadi va uning ayirboshlash kursi nisbatan о‘sib 

milliy  iqtisodiyotga  inqirozli  ta’sir ko‘rsatadi.  Aksincha,  to‘lov  ba­

lansining  aktiv  qoldig‘i  Markaziy  bank  rasmiy  valyuta  ehtiyojlari-

748

---

ning  o‘sishi  bilan  birga  borganda  ichki  bozorda  chet  el  valyutalari 

taklifini  kamaytiradi,  milliy  valyuta  taklifi  esa  nisbatan  ortadi 

va uning ayirboshlash kursi pasayib, iqtisodiyotga rag‘batlantiruvchi 

ta’sir ko‘rsatadi.

Markaziy bank tomonidan chet el valyutalarining bunday sotilishi 

va sotib olinishi