Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

Yevropa  tiklanish  va  taraqqiyot  banki 

(Y T T B ) 

alohida  rol 

o‘ynaydi.  Respublikada amalga oshirilayotgan umumiy  qiymati  536 

mln.  dollarga teng  9  ta  loyihada YTTBning  ulushi  253,1  mln.  dol- 

lami tashkil qiladi. YTTBning 0 ‘zbekistonda amalga oshirish ko ‘zda 

tutilgan, umumiy summasi bir mlrd.dollardan ortiq bo‘lgan yana 8 ta 

loyihani ko‘rib chiqishi mo‘ljallangan.

0 ‘zbekistonning tashqi iqtisodiy va savdo faoliyatida 

Osiyo rivoj­

lanishi  Banki  (ORB)  hamda  Jahon  savdo  tashkiloti  (JST) 

bilan 

hamkorligi  istiqbolii  yo‘nalishlardan  hisoblanadi.  Shunday  qilib, 

0 ‘zbekistonning  jahon  hamjamiyatiga  qo‘shilishida  dunyo  mam­

lakatlari,  xalqaro  va mintaqaviy  tashkilotlar bilan  hamkorlik hal  qi- 

luvchi o ‘ringa ega bo‘lib, bu milliy iqtisodiyotning baynalmilallashu- 

vini  kuchaytiradi  hamda  iqtisodiy  taraqqiyotini  yuqori  bosqichga 

ko‘tarishning asosiy tashqi omillari hisoblanadi.

Xulosalar

1. 

Xalqaro iqtisodiy integratsiya -  bu mamlakatlarning chuqur, 

barqaror  o ‘zaro  iqtisodiy  aloqalarining  rivojlanishi,  milliy 

x o ‘jaliklar  o ‘rtasidagi  mehnat  taqsimoti  asosida  ular  xo‘jalik  va 

siyosiy  aloqalarining chatishib ketish jarayonlaridir.  Xalqaro  iqti­

sodiy integratsiyaning asosiy shakllari sifatida erkin savdo hudud-

725

---

lari,  bojxona  ittifoqi,  to ‘lov  ittifoqi,  umumiy  bozor,  iqtisodiy  va 

valyuta ittifoqini ko ‘rsatish mumkin.

2. Xalqaro iqtisodiy integratsiya jarayonini obyektiv tavsifdagi bir 

qator  omillar  taqozo  qiladiki,  ulaming  ichida  xo‘jalik  aloqalarining 

baynalminallashuvi  va  globallashuvi;  xalqaro  mehnat taqsimotining 

chuqurlashuvi;  umumjahon  fan-texnika  revolyutsiyasi;  milliy  iqti- 

sodiyot ochiqligining kuchayishi kabilar asosiy o‘rinni egallaydi.

3. Turli mamlakatlardagi integratsiyaning turli elementlari bir xil- 

da rivojlanmaydi.  Shunga ko‘ra,  integratsiyaning  qat’iy  (bir tomon­

lama  nafli)  integratsiya,  tasodifiy  integratsiya,  moslashuvchan  (ikki 

tomonlama nafli) integratsiya kabi turlari farqlanadi.

4.  Bugungi  kunda  0 ‘zbekistonning jahon  xo‘jaligiga  integratsi- 

yalashuvi ko‘p  darajali tizim sifatida amal qilib, uni  quyidagi beshta 

darajaga  ajratish  mumkin:  global;  transkontinental;  mintaqalararo; 

mintaqaviy;  mahalliy.  Har  bir  darajadagi  integratsion  aloqalaming 

o ‘ziga xos vazifalari mavjud.

5. 0 ‘zbekiston Respublikasi tashqi siyosatini amalga oshirishning 

asosiy  tamoyillari  teng  huquqlilik  va  o ‘zaro  manfaatdorlik negizida 

qurilib, uning qoidalari ikki tomonlama va ko‘p tomonlama shartno- 

ma munosabatlarida o ‘zaro manfaatli aloqalar o‘matish, xalqaro iqti­

sodiy ittifoqlar doirasidagi hamkorlikni chuqurlashtirishga asoslandi.