Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

M  = -------= ----------

x  MRS  1-MRC  ’

bu yerda Mx  -  eksport multiplikatori koeffitsienti;

MRS -  jamg‘armaga so‘nggi qo‘shilgan moyillik;

207 Manba: 0 ‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasi ma’lumotlari

739

---

MRC -  iste’molga so‘nggi qo‘shilgan moyillik.

Eksport hajmi oshishining yalpi milliy ishlab chiqarish hajmi-

 

ga ta’sirini 

quyidagi formula orqali aniqlash mumkin:

YaIM=Mr AX ,

bu yerda Mr -  multiplikator;

AX -  eksport hajmining o‘sishi.

Biroq,  xalqaro  savdo  faqat  eksportdan  iborat bo‘lmay,  balki  o‘z 

ichiga importni ham oladi. Agar eksportdan olingan daromadning bir 

qismi importga sarflansa, u holda mamlakatning ichki xarid qobiliyati 

pasayadi.  Import jamg‘arma  singari boy berilgan imkoniyat  sifatida 

amal qiladi, shuning uchun u matematik ifodalarda manfiy ishora bilan 

qo‘llaniladi. Importni jamg‘arish funksiyasiga o‘xshagan holda tahlil 

qilish mumkin.  Buning uchun importga so‘nggi qo‘shilgan moyillik 

tushunchasini kiritib olamiz. Bu moyillik import hajmi o‘zgarishining 

daromad  o‘zgarishiga  nisbati  orqali  ifodalanishi  mumkin.  Natijada