Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov


Mukammal  raqobat  sharoitida  narxning  shakllanishi



Download 18,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet381/1093
Sana18.01.2022
Hajmi18,63 Mb.
#388875
1   ...   377   378   379   380   381   382   383   384   ...   1093
Bog'liq
83. Iqtisodiyot nazariyasi. Xodiyev B.Y, Shodmonov SH.SH

Mukammal  raqobat  sharoitida  narxning  shakllanishi. 

Erkin 


raqobat  kurashi  sharoitida  narxning  tashkil  topish  xususiyatlarini 

tadqiq  etgan  dastlabki  iqtisodchilardan biri  A.Marshall  hisoblanadi. 

Uning fikricha,  tovaming  oldi-sotdi jarayoniga  qadar ikki  xil,  ya’ni 

sotuvchi va xaridor  narxlari 

mavjud bo‘ladi. Nazariy jihatdan har 

ikki narxning yuqori va quyi darajalari mavjud.  Sotuvchi  o‘z tovari 

narxining imkon qadar yuqori bo‘lishidan manfaatdor, chunki bunday 

narx uning foydasi hajmini  oshiradi.  Biroq,  erkin raqobat  sharoitida 

narxni boshqalardan yuqori darajada belgilashga intilish mazkur sotuv- 

chining bozordan siqib chiqarilishiga olib kelishi mumkin.  Sotuvchi 

narxining eng past darajasi shu tovami ishlab chiqarish uchun ketgan 

xarajatlami qoplashi kerak. Xaridor tovami eng past narxda sotib olish- 

dan  manfaatdor,  biroq  erkin  raqobatli  bozor  sharoitida  uning  ham 

tovar  sotib  ololmay  qolish xavfi mavjud  bo‘ladi.  Xaridor  narxining 

yuqori  darajasi  esa,  Marshall  ta’biricha,  so‘nggi  qo‘shilgan  miqdor 

nafliligiga teng bo‘lishi kerak.

Sotuvchi va xaridor o‘rtasidagi qulay narxga erishish borasidagi 

kurash har ikki narxning mosligi ta’minlangunga, ya’ni bozor narxi 

paydo  bo‘lgunga  qadar  davom  etadi.  Shunday  qilib,  sotuvchining 

narxi tomonidan ishlab  chiqarish xarajatlari,  xaridor narxi tomoni­

dan esa so‘nggi qo‘shilgan miqdor nafliligi maydonga tushib,  ular- 

ning nisbati asosida bozor narxi paydo bo‘ladi. Bu holatni Marshall 

shunday ifodalaydi:  «...«ishlab chiqarish xarajatlari» prinsipi ham­

da  «so'nggi  qo‘shilgan  naflilik»  prinsipi,  shubhasiz,  yagona  talab

261



va taklif umumiy qonunining tarkibiy qismi hisoblanib, ulardan har 

birini qaychining bitta kesuvchi tomoniga qiyoslash mumkin»55.  Shu 

o‘rinda,  4-bobda  bildirilgan  fikr-mulohazalami  yana  bir  bor  esga 

olish  maqsadga  muvofiq  hisoblanadi.  Ya’ni,  mukammal  raqobatli 

bozor sharoitida narxning shakllanishida talab va taklifning ta’sirida 

A.Marshall  ta’kidlaganidek,  so'nggi  qo‘shilgan  naflilik  va  ishlab 

chiqarish xarajatlari  emas,  balki  ijtimoiy zaruriy naflilik va ijtimoiy 

zaruriy mehnat sarflari yotadi.

Talab  va  taklifning  muvozanati  mukammal  raqobat  bozoridagi 

narxning shakllanishiga muvofiq keladi (9.4-rasm).




Download 18,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   377   378   379   380   381   382   383   384   ...   1093




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish