Toshkent davlat yuridik

Shartnomalarni oʻzgartirish va bekor qilish


Umumiy qoida boʻyicha, shartnoma taraflarning kelishuviga
muvofiq, oʻzgartirilishi va bekor qilinishi mumkin. Agar shartnomada
muayyan vaziyatda shartnoma shartlarini bir taraflama oʻzgartirish yoki
bekor qilish haqidagi shart mavjud boʻlsa, bu holda shunday vaziyat yuz
bergan taqdirda shartnoma shartlarini bir tomonlama oʻzgartirish yoki
bekor qilishga yoʻl qoʻyiladi. Masalan, agar shartnoma boʻyicha toʻlovlar
muntazam kechiktirilsa, mahsulot yetkazib beruvchi akreditiv orqali hisob-
kitoblar joriy etishga haqli deb belgilab qoʻyilgan boʻlsa, bu holda amalda
sotib oluvchi tomonidan yetkazib berilgan tovarlar uchun toʻlovni
muntazam ravishda kechiktirilishi mahsulot yetkazib beruvchi uchun
shartnoma shartlaini bir tomonlama oʻzgartirishga asos boʻladi yoki
shartnomada muayyan muddat ichida buyurtmachiga xizmat
koʻrsatilmasligi shartnomani bekor boʻlishiga olib kelishi belgilab
qoʻyilgan boʻlsa, bu holda oʻsha majburiyatni bajarmasligi tegishli tarafga
shartnomani bir tomonlama bekor qilishga asos boʻladi.


Taraflardan birining talabi bilan shartnoma sud tomonidan faqat
quyidagi hollardagina oʻzgartirilishi yoki bekor qilinishi mumkin:


2


95





1
2


) ikkinchi taraf shartnomani jiddiy ravishda buzsa;
) Fuqarolik kodeksi, boshqa qonunlar va shartnomada nazarda


tutilgan boshqa holatlarda.


Garchi FKda belgilanmagan boʻlsa ham taraflardan tashqari vakolatli
davlat idoralari (masalan, qonun talablariga rioya etilmagan taqdirda
prokuratura organlari, gʻirrom raqobat boʻyicha kelishuv mavjud boʻlsa
raqobat qonunchiligiga koʻra monopoliyaga qarshi organ, voyaga
yetmaganlar manfaati qoʻpol ravishda buzilgan boʻlsa vasiylik va homiylik
organi) amalda shartnoma shartlarini sud orqali oʻzgartirish yoki bekor
qilishni sud tartibida amalga oshirishlari mumkin.
Bu oʻrinda shuni ta’kidlash lozimki, agar shartnoma shartlari
uchinchi shaxslar manfaatlariga daxl qilsa, uchinchi shaxslar tomonidan
ham shartnoma shartlarini oʻzgartirish yo bekor qilish boʻyicha sudga talab
qilinishi mumkin.


Taraflardan birining shartnoma buzishi ikkinchi tarafga u shartnoma
tuzishga umid qilishga haqli boʻlgan narsadan koʻp darajada mahrum


boʻladigan qilib zarar yetkazishi shartnomani jiddiy buzish hisoblanadi.
Masalan, da’vogar V. javobgar M.ga nisbatan da’vo ariza bilan sudga
murojaat qilib, unda 2011-yil 20-dekabrda oʻzi bilan javobgar oʻrtasida umrbod
ta’minlash sharti bilan xonadonni begonalashtirish shartnomasi tuzilganligini,
hozirda javobgar tomonidan shartnoma majburiyatlari tegishli tartibda
bajarilmayotganligi sababli ushbu shartnomani bekor qilish niyatida ekanligini, qayd
qilingan shartnomada javobgar amaldagi eng kam oylik ish haqining uch baravari