Toshkent davlat yuridik universiteti

Chexiyada
  esa,  yer  islohotlari  xususiy  sektor  rolini  kuchaytirishga 
qaratilgan 
bosqichma-bosqich 
tadrijiy 
rivojlantirilganligi 
bilan 
tavsiflanadi.  
Yer  munosabatlari  asoslari  1991  yil  qabul  qilingan  “Yer 
to‘g‘risida”gi  Qonunda  belgilab  berilgan.  Ushbu  qonunga  binoan, 
barcha yerdan foydalanuvchilar ijarachilar, ushbu yerlar va mulklarning 
egalari esa, ijaraga beruvchilar maqomiga ega bo‘ldi.   
Davlat  yerlarini  xususiylashtirish  davlat  yer  fondi  va  ularning 
joylardagi bo‘limlari tomonidan amalga oshiriladi.  
Qonunchilikda 
mustahkamlab 
qo‘yilgan  restitutsiya  davlat 
xo‘jaligidagi  yerlarini  25.02.1948  yildan  01.01.1190  yillar  oralig‘ida 
olingan yerlarni sobiq egalariga qaytarishni ko‘zda tutadi.  
Italiya
ning  zamonaviy  yerdan  foydalanish  tizimi  XX  asrning  50-
yillarida  boshlangan  yer  islohotlari  ta’sirida  shakllangan.  Islohatlarning 
maqsadi  yangi  dehqon  xo‘jaliklarini  tashkil  etish  ijtimoiy  va  iqtisodiy 
inqirozga  barham  berish,  ishlab  chiqaruvchilar  bilan  yer  o‘rtasidagi 
aloqadorlikni mustahkamlash, egalik hissini uyg‘otishga qaratilgan edi.   

---

52 
 
Yer  islohotlari  Italiyada  ikki  bosqichda  amalga  oshirildi.  Birinchi 
bosqichda 
alohida 
shaxslar 
egaligidagi 
xususiy 
yerlarning 
ekspropriatsiyasi 
(majburiy 
tortib 
olish) 
amalga 
oshirilgan. 
Ekspropriatsiya  zamirida  yotuvchi  mezonlar  aralashuv  hududiga  qarab 
farqlangan. Muayyan hududlarda (tog‘li, tog‘ yonbag‘iri) 300 gektardan 
ziyod  yer  uchastkalari  ekspropriatsiya  qilinishi  ko‘zda  tutilgan  bo‘lsa, 
boshqa  hududlarda  yerning  o‘lchami  va  hosildorligi  asosiy  mezon 
vazifasini bajargan. Shu tariqa yuqori hosildorlikka erishgan “namunali 
xo‘jaliklar” ajratib olingan.  
Ekspropriatsiya qonuniy dekret asosida o‘tkazilgan bo‘lib, dekretda 
uning  rejalari  batafsil  tartibga  solingan,  shuningdek,  yer  mulkdoriga 
to‘lanadigan pul kompensatsiya va uni hisoblash, yerni baholash tartibi 
belgilab berilgan.  
Ikkinchi  bosqichda  qishloq  xo‘jaligi  uchastkalarini  maxsus 
shartnoma  asosida  topshirishga  qaratilgan  chora-tadbirlar  amalga 
oshirilgan. Shartnoma oldi-sotdining umumiy xususiyatlariga ega bo‘lib, 
yer uchastkasini uning qiymatini 30 yil mobaynida har yili to‘lab borish 
sharti bilan berishni ko‘zda tutgan. Bunda asosiy talab shu bo‘lganki, yer 
uchastkasini  olmoqchi  bo‘lgan  shaxs  bevosita  yer  uchastkasida  ishlab 
chiqarishni amalga oshirishi, ya’ni yerda o‘zi va oilasining mehnati bilan 
ishlashi  lozim  bo‘lgan.  Shuningdek,  uch  yillik  sinov  muddati 
belgilangan,  yer  mulkdori  uni  30  yil  mobaynida  sotishi  ta’qiqlangan. 
Shu  bilan  birga,  yer  uchastkasining  bo‘linmasligi  majburiyati  belgilab 
qo‘yilgan bo‘lib, bu ushbu uchastkaning yaxlitligini ta’minlagan.