Toshkent davlat yuridik universiteti

 
Yerga  nisbatan  mulk  huquqi
  -  davlat,  yuridik  va  jismoniy 
shaxslarning  yerga  nisbatan  belgilanadigan  mulkiy  huquqi  bo‘lib,  
ushbu  huquq  sub’ekt  va  ob’ektiga  ko‘ra  o‘ziga  xos  mazmunga  ega 

---

41 
 
bo‘ladi.  
 
 
Davlatning  yerga  nisbatan  mulk  huquqi  yuridik  yoki  jismoniy 
shaxsning yerga bo‘lgan mulk huquqidan farq qiladi. Chunki yer kimga 
tegishli  bo‘lishidan  qat’i  nazar  davlat  hamisha  uni  muhofaza  qilish  va 
undan  foydalanish  ustidan  umumiy  nazoratni  olib  boradi.  Mulk  – 
iqtisodiy munosabatlardan iborat bo‘lib, u yoki bu boylik bilan bog‘liq 
bo‘ladi.  Ya’ni,  mulk-bu  yer  uchastkasining  o‘zi  emas,  balki  ushbu 
uchastka va u bilan bog‘liq munosabatlardir.  
O‘zbekiston  Respublikasining  amaldagi  qonun  hujjatlariga  asosan 
yer  umummilliy  boylik  bo‘lib  hisoblanadi.  Umummilliy  boylik 
tushunchasi  esa  mamlakat  yer  fondining  umumiy  tarzda  davlat  mulki 
ekanligini  anglatadi.  Boshqa  tabiiy  resurslar  kabi  yer  ham  davlat 
muhofazasida  bo‘lib,  undan  oqilona,  to‘g‘ri  va  ilmiy  asoslangan  tarzda 
foydalanish  zarur.  Shuningdek,  yer  qonunda  belgilangan  hollardan 
tashqari  oldi-sotdi  qilinmaydi,  ayirboshlanmaydi,  hadya  etilmaydi, 
garovga qo‘yilmaydi.
 
  
O‘zbekiston  Respublikasida  yerga  nisbatan  xususiy  mulk  huquqini 
belgilashning o‘ziga xos xususiyatlarini ko‘rsatish uchun mamlakatimiz 
milliy  huquq  tizimidagi  amaldagi  qonun  hujjatlarining  tegishli 
normalarini qisqacha tahlil qilish lozim. 
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 55-moddasiga asosan 
yer, yer osti boyliklari, suv, o‘simlik va hayvonot dunyosi hamda boshqa 
tabiiy zaxiralar umummilliy boylikdir, ulardan oqilona foydalanish zarur 
va  ular  davlat  muhofazasidadir.