|
Yer fondini davlat boshqaruvi deganda vakolatli
davlat organlarining yerdan foydalanish va uni muhofaza
etish bo‘yicha ijro etish va farmoyish berish faoliyati
tushuniladi.
Esda
tuting!
Davlat
boshqaruv
organlarining
ijroiya
faoliyati
ushbu
organlarning ijroiya hokimiyatiga taalluqliligidan kelib chiqib, qonun
hujjatlari hamda vakillik organlarining qarorlarini amalga oshirishga
qaratilgan. Shu bois yerdan foydalanish va uni muhofaza etishni
71
xususiyati mavjudligini qayd etish lozimdir. Bu xususiyat yer
munosabatlarini tartibga solishda davlat hokmiyatining vakillik organlari
qatnashishida namoyon bo‘ladi. Masalan, O‘zbekiston Respublikasining
“Mahalliy davlat hokimiyat organlari to‘g‘risida”gi qonunning 10-
moddasiga muvofiq yer uchastkasi ajratib berish yoki qaytarib olish
to‘g‘risidagi tuman yoki viloyat hokimining qarori tegishli xalq
deputatlar kengashi tomonidan tasdiqlanadi.
Davlat boshqaruvi organlarining yer fondini tartibga soluvchi
farmoyishlari ularning ushbu sohadagi ijtimoiy munosabatlarni
belgilashdagi vakolat doirasida yuridik va jismoniy shaxslarga majburiy
ko‘rsatmalar berish huquqidan kelib chiqadi. Ushbu majburiy
ko‘rsatmalar ko‘p marotaba qo‘llanadigan, yani ular tomonidan qabul
qilingan
meyoriy
xujjatlarda
belgilanadi,
yoki
bir
marotaba
qo‘llanadigan, ma‘lum bir yoki bir necha sub‘ektga taalluqli bo‘ladi,
masalan, huquqbuzarlikni to‘xtatish bo‘yicha ko‘rsatmalardan iborat
bo‘ladi.
Yer fondini davlat boshqaruvi organlarining ijroiya etish va
farmoyish berish faoliyati yer to‘g‘risidagi qonun xujjatlarini
bajarilishini taminlashga qaratilgan.
yer fondini davlat boshqaruvi quyidagi tamoyillarga asoslangan:
✓
boshqarishning qonuniylikka asoslanishi, ya‘ni davlat
boshqaruv organlarining yer munosabatlarini tartibga solishda faqat
qonun xujjatlarida belgilangan vakolat doirasida hamda huquqlari
asosida faoliyat yuritishi;
✓
tarmoq va hududiy boshqarishni muvofiqlashtirishga, yani
yer munosabatlarni tartibga solishda davlat organlarining faoliyati ham
hududning rivojlanishini, ham yerdan foydalanishning oqilonaligi va uni
muhofaza etishning taminlanishiga qaratiladi. Bundan tashqari, yer fondi
davlat boshqaruvi organlari tomonidan ham hududiy, ham tarmoq
bo‘ysunishda shakllantiriladi, masalan, yer resurslari, geodeziya,
kartografiya va davlat kadastri davlat qo‘mitasining hududiy
bo‘linmalari ham mazkur qo‘mitaga, ham mahalliy davlat hokimiyati
organlariga bo‘ysunadilar;
✓
yer masalalarini hal qilishda har tomonlama yondashishga,
yani yerlardan foydalanishni tashkil etishda ushbu foydalanishning
oqilonaligi va atrof tabiiy muhitni muhofaza etishni ta‘minlash va
respublika xalq xo‘jaligi va aholini iqtisodiy va ijtimoiy manfaatlarini
qondirishni ta‘minlash;
72
✓
yer fondining davlat boshqaruvini tashkil etishda tabiiy
resurslardan foydalanish va nazorat qilishni ajratish, yani ushbu sohada
yerlardan bevosita foydalanuvchilar nazorat qilish vakolatiga ega
bo‘lmasligida, yer fondini davlat boshqaruvi organlarini shakllantirish
hamda ularning faoliyatlarini tashkil qilishda foydalanish va nazorat
qilish vakolatlarini tartibga solishda ifodalanadi.
Yer fondining davlat boshqaruvi malum bir shakllarda va
uslublarda amalga oshiriladi. Ushbu boshqaruvning shakllari bo‘lib,
huquqni ijod qilish, ijroiya va huquqni muhofaza qilish faoliyati
hisoblanadi. Ijroiya organlari huquqni ijod qilish yo‘li bilan qabul qilgan
me‘yoriy hujjatlarida qonunlarda belgilangan qoidalarni yanada
rivojlantirib, ijtimoiy munosabatlarni batafsil tartibga soluvchi
me‘yorlarni belgilaydilar. Masalan, Yer kodeksning va “Davlat yer
kadastri to‘g‘risida”gi qonunning qoidalari O‘zbekiston Respublikasi
Vazirlar Mahkamasining 1998 yil 31 dekabrdagi 543-sonli qarori bilan
tasdiqlangan “Davlat yer kadastrini yuritish to‘g‘risida”gi Nizom va
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2014 yil 7
yanvardagi “Ko‘chmas mulkka bo‘lgan huquqlarni davlat ro‘yxatidan
o‘tkazish tartibini takomillashtirish to‘g‘risida” 1-sonli qaroriga birinchi
ilova qilingan “Ko‘chmas mulkka bo‘lgan huquqlarni va u haqda
tuzilgan bitimlarni davlat ro‘yxatidan o‘tkazish tartibi to‘g‘risida”gi
Nizom mazkur sohada davlat organlari tomonidan amalga oshiriladigan
harakatlarni belgilab berishi bilan birga ularni amalga oshirish
me‘yorlarini ham tartibga soladi.
Shuningdek,
davlat
boshqaruv
organlarining
yer
fondini
boshqarishdagi ijroiya faoliyati ularning qonun xujjatlarini amalga
oshirish bo‘yicha amaliy faoliyati hisoblanadi. Masalan, yer
uchastkalarini joyida ajratib berish, ularni tanlov orqali sotish, yer
uchastkasiga bo‘lgan huquqni davlat ro‘yxatiga olish, yuridik va
jismoniy shaxslar tomonidan yerlardan oqilona foydalanishga oid
huquqlari va qonuniy manfaatlariga rioya etilishini, ular tomonidan
yerdan foydalanish bilan bog‘liq majburiyatlar bajarilishini, shuningdek
ularni muhofaza qilish qoidalariga rioya etilishini nazorat qilish va
hokazolarni ta’minlashdan iborat.
Davlat boshqaruv organlarining yer fondini huquqiy muhofaza
qilish faoliyati orqali tabiiy resurslardan foydalanish va ularni muhofaza
qilish qoidalari buzilgan taqdirda aybdor shaxslarni intizomiy, mamuriy
va jinoiy javobgarlikka tortish masalasi huquqni muhofaza qilish
organlari yoki u ishlaydigan tashkilotning mamuriyati oldiga qo‘yiladi,
73
belgilangan tartibda mamuriy javobgarlikka tortadilar, yer fondiga
yetkazilgan zararni undirish bo‘yicha sudga davo qo‘zg‘atadilar, yer
egalari va yerdan foydalanuvchilarning buzilgan huquqlarini tiklashga
qaratilgan chora-tadbirlarni amalga oshiradilar.
yer munosabatlarini tartibga solishda davlat
boshqaruv organlari boshqarish uslublarini, yani
ijtimoiy munosabatlar sub‘ektlariga davlat ta‘sir
ko‘rsatish usullarini qo‘llaydilar. Ular tarkibiga ruxsat berish, man
qilish, rozilik berish, majburiy ko‘rsatmalar berish kiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
