Toshkent davlat yuridik universiteti

Esda tuting! 
Yer  tavsifining  yuridik  ahamiyati 
shundaki,  
tuproqdan  farqli  ravishda  uni  yer  shari  ustki 
qatlamidan ajratib olib bo‘lmaydi. Rim huquqi davridan unga ko‘chmas 
mulk  sifatida  qaralganligi  bejiz  emas.  Mulk  huquqi  ob’ekti  sifatida 
“Yer”  tushunchasi  tavsifida  asosiy  e’tibor  yerning  va  yer 
uchastkasining hududiy chegaralariga ajratilgan.  

---

137 
 
sug‘oriladigan  yer  maydonlari  kamayib  borayotganligi  bilan  ham 
izohlash mumkin. Respublikamizda bu ko‘rsatgich 50-yillarda aholi jon 
boshiga  0,5  gektar,  70-yillarda  0,4  gektar,  80-yillarda  0,2  gektardan 
to‘g‘ri  kelgan  bo‘lsa,  hozirgi  vaqtda  esa  undan  ham  pasayib  ketgan. 
Shuningdek  qurilishlar  egallaydigan  yer  maydonlari  har  15  yilda  ikki 
barobar ortmoqda. Bu holat ham yerlarni muhofaza qilishni taqozo etadi.  
Yerdan  xo‘jasizlarcha  foydalanish,  almashlab  ekishga  rioya 
qilmaslik,  yerdan  ilmiy  asosda  foydalanmaslik,  tuproqning  agrotexnika 
qoidalariga rioya qilmaslik, zaharli ximikatlarni ko‘p miqdorda ishlatish 
tuproq  unumdorligining  pasayishiga  olib  keladi.  Mutaxassislarning 
ma’lumotiga  ko‘ra,  tuproqning  qimmatbaho  sifatini  osonlikcha  yakson 
qilib  tashlash  mumkin.  Uni  tiklash  jarayoni  esa  juda  og‘ir  va  uzoq 
muddatni  talab  etadi.  Masalan,  10  santimetr  qalinlikdagi  tuproqning 
unumdor  qatlamini  tiklash  uchun  100  yilcha  vaqt  kerak.  Shundan kelib 
chiqib,  yer  qonunchiligi  tuproqning  unumdor  qatlamini  muhofaza 
qilishga qaratilgan qat’iy talab va choralarni belgilaydi
27
.