|
Ayrim toifadagi jismoniy shaxslar uchun sug’urta badallarini
hisoblab chiqarish va to’lashning o’ziga xos xususiyatlari. Sug'urta
badallari soliq to'lovchining kalendar` oyda ishlagan kunlari sonidan qat'i
nazar, majburiy tartibda quyidagicha to'lanadi: yakka tartibdagi
tadbirkorlar tomonidan — oyiga eng kam ish haqidan kam bo'lmagan
miqdorda; yakka tartibdagi tadbirkorlar bilan mehnat munosabatlarida
bo'lgan jismoniy shaxslar tomonidan — oyiga eng kam ish haqining 50
foizi miqdorida; yuridik shaxs tashkil etmagan holda oilaviy tadbirkorlik
shaklidagi faoliyatni amalga oshiruvchi oila a'zolari tomonidan: yakka
tartibdagi tadbirkor sifatida ro'yxatdan o'tgan oila a'zosi tomonidan —
oyiga eng kam ish haqidan kam bo'lmagan miqdorda; oilaning boshqa
a'zolari tomonidan (o'n sakkiz yoshga to'lmaganlar bundan mustasno) —
oyiga eng kam ish haqining 50 foizi miqdorida.
Yuridik shaxs tashkil etgan va tashkil etmagan holda tuzilgan
dehqon xo'jaliklarining a'zolari sug'urta badallarini yiliga eng kam ish
haqining to'rt yarim baravaridan kam bo'lmagan miqdorda to'laydi. Bunda
dehqon xo'jaligining boshlig'i sug'urta badallarini majburiy tartibda,
173
boshqa a'zolari esa, ixtiyoriylik asosida to'laydi. Belgilangan miqdordagi
sug'urta badallarining to'lanishi dehqon xo'jaligi a'zosining mehnat stajini
hisoblab chiqarishda bir yil deb hisobga olinadi.
yoshga doir pensiya olish huquqiga ega bo'lgan yuqorida ko'rsatilgan,
shaxslar, shuningdek I va II guruh nogironi bo'lgan shaxslar uchun sug'urta
badalining miqdori uning belgilangan eng kam miqdorining kamida 50
foizini tashkil etishi kerak. Mazkur imtiyozlar pensiya guvohnomasi yoki
tibbiy-mehnat ekspert komissiyasining ma'lumotnomasi asosida beriladi.
Imtiyozga bo'lgan huquq kalendar` yil davomida vujudga kelgan yoki
bekor bo'lgan taqdirda, sug'urta badallarini qayta hisob-kitob qilish ushbu
huquq vujudga kelgan yoki bekor bo'lgan oydan e'tiboran amalga
oshiriladi.
Sug'urta badallarini to'lash quyidagicha amalga oshiriladi: yakka
tartibdagi tadbirkorlar,
yakka tartibdagi tadbirkorlar bilan mehnat
munosabatlarida bo'lgan jismoniy shaxslar, yuridik shaxs tashkil etmagan
holda oilaviy tadbirkorlik shaklidagi faoliyatni amalga oshiruvchi oila
a'zolari tomonidan ushbu moddaning birinchi qismida ko'rsatilgan shaxslar
tomonidan — har oyda, tadbirkorlik faoliyati amalga oshirilgan oyning 25-
kunidan kechiktirmay;
yuridik shaxs tashkil etgan va tashkil etmagan holda tuzilgan dehqon
xo'jaliklarining a'zolari tomonidan — hisobot yilining 1 oktyabrigacha.
Bunda sug'urta badallarining miqdori to'lov kuniga belgilangan eng kam
ish haqi miqdoridan kelib chiqqan holda hisoblab chiqariladi.
Yangi ro'yxatdan o'tgan yakka tartibdagi tadbirkorlar va yuridik
shaxs tashkil etmagan holda oilaviy tadbirkorlik shaklidagi faoliyatni
amalga oshiruvchi oila a'zolari tomonidan sug'urta badallarini to'lash ular
yakka tartibdagi tadbirkor sifatida davlat ro'yxatidan o'tkazilgan oydan
keyingi oydan boshlab amalga oshiriladi.
Sug'urta badallarini to'lash majburiyati yuridik shaxs tashkil
etmagan holda oilaviy tadbirkorlik shaklidagi faoliyatni amalga
oshirayotgan oila a'zolari uchun — oilaviy tadbirkorlik sub'ekti nomidan
ish yuritadigan, yakka tartibdagi tadbirkor sifatida ro'yxatdan o'tgan oila
a'zosining; yakka tartibdagi tadbirkorning xodimlari uchun — ushbu
xodimlar
bilan
mehnat
shartnomasini
tuzgan
yakka
tartibdagi
tadbirkorning zimmasiga yuklatiladi.
To'lov topshiriqnomasida (kirim orderida) soliq to'lovchining
familiyasi, ismi, otasining ismi, identifikatsiya raqami va to'lov
to'lanayotgan davr albatta ko'rsatilishi shart. Bunda oila a'zolari — oilaviy
tadbirkorlik ishtirokchilari va xodim yollagan yakka tartibdagi tadbirkorlar
174
bo'yicha to'lov topshiriqnomasi (kirim orderi) har bir oila a'zosi uchun va
yakka tartibdagi tadbirkorning har bir yollangan xodimi uchun alohida-
alohida yoziladi. Agar to'lov topshiriqnomasida (kirim orderida) davr
ko'rsatilmagan bo'lsa, to'lov u amalga oshirilayotgan oy (dehqon
xo'jaliklari a'zolari uchun — yil) uchun to'langan deb hisoblanadi.
Qonun hujjatlariga muvofiq sug'urta badallarini hisoblash va ushlab
qolish majburiyati zimmasiga yuklatilmagan ish beruvchidan daromadlar
oluvchi jismoniy shaxslar sug'urta badallarini jami yillik daromad
to'g'risidagi deklaratsiyada ko'rsatilgan mehnatga haq to'lash tarzidagi
daromadlar summasidan kelib chiqqan holda, sug'urta badallarini to'lash
haqida jami yillik daromad to'g'risidagi deklaratsiyani taqdim etish bilan
bir vaqtda beriladigan ariza asosida ixtiyoriy ravishda to'laydi. Bunda
mazkur shaxslar tomonidan sug'urta badallarini to'lash jami yillik daromad
to'g'risidagi deklaratsiya ma'lumotlari bo'yicha davlat soliq xizmati
organlari tomonidan hisoblab chiqariladigan jismoniy shaxslardan
olinadigan daromad solig'ini to'lash muddatlarida amalga oshiriladi.
O'zbekiston
Respublikasining
diplomatik
vakolatxonalari
va
konsullik
muassasalari
xodimlarining,
shuningdek
O'zbekiston
Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi tomonidan xalqaro hukumatlararo
tashkilotlarga kvota qilingan lavozimlarga xizmat safariga yuborilgan
shaxslarning sug'urta badallarini to'lash bo'yicha majburiyati O'zbekiston
Respublikasi Tashqi ishlar vazirligining zimmasiga yuklatiladi. Sug'urta
badallarini to'lash har oyda, hisob-kitoblarni taqdim etish muddatlaridan
kechiktirmay amalga oshiriladi.
Yakka tartibdagi tadbirkorning faoliyati vaqtinchalik to'xtatilganligi
to'g'risida davlat soliq xizmati organlari tomonidan olingan axborot yakka
tartibdagi tadbirkor o'z faoliyatini amalga oshirmaydigan davr uchun
sug'urta badalini hisoblashni to'xtatib turish uchun asos bo'ladi. Davlat
soliq xizmati organlari tomonidan olingan har bir yollangan xodim uchun
belgilangan tartibda berilgan hisobga olish kartochkalari yakka tartibdagi
tadbirkor o'z faoliyatini amalga oshirmaydigan davr uchun yakka
tartibdagi tadbirkorning har bir xodimiga sug'urta badallarini hisoblashni
to'xtatib turish uchun asos bo'ladi. Agar faoliyatini to'xtatgan yakka
tartibdagi tadbirkor yakka tartibdagi tadbirkorning har bir xodimi uchun
hisobga olish kartochkasini davlat soliq xizmati organiga belgilangan
muddatlarda taqdim etmasa, yakka tartibdagi tadbirkorning majburiyatlari
bo'yicha sug'urta badallarini hisoblash to'xtatilmaydi.
175
Do'stlaringiz bilan baham: |
