Toshkent davlat yuridik universiteti

Yevropa modeli bilan taqqoslama tahlili.  
Buyuk Britaniya mamlakati soliq tizimi.  
Hozirgi  paytga  kelib  Buyuk  Britaniya  soliq  tizimi  beshta  yirik 
guruhlardan iborat:  
- to’g’ri soliqlar;  
- egri soliqlar;  
- mahalliy soliqlar;  
- ishbilarmonlikka soliq;  
- boshqa soliqlar.  
Buyuk  Britaniyada  ham,  O’zbekistonda  ham  budjet  daromadlari 
tarkibida  to’g’ri  soliqlar  yuqori  salmoqqa  ega.  Asosiy  ulushi  daromad 
solig’iga to’g’ri keladi. Buyuk Britaniya jismoniy shaxslarning daromadini 
soliqqa tortishning farqli jihati shundaki, daromad solig’i shedullar asosida 
tuzilgan.  
Germaniya mamlakati soliq tizimi.  

---

249 
 
Germaniyada  soliqlar  budjetga  tushishiga  qarab  uchga  bo’linadi: 
federal,  yerlar  (hudud)  va  mahalliy.  Ularda  qirqqa  yaqin  soliq  turi  amal 
qiladi.  Bizning  soliq  tizimimizdan  farqli  o’laroq,  Germaniyada 
budjetlarning  asosini  to’g’ri  soliqlar  tashkil  etadi.  Yana  bir  farqli  jihati, 
Germaniyada  jismoniy  shaxslar  daromadiga  soliq  hisoblanganda  oilaviy 
sharoiti hisobga olinadi.  
Fransiya mamlakati soliq tizimi.  
Fransiya  soliq  tizimi  bizning  soliq  tizimimizga  yaqindir.  Ikkala 
mamlakatda  ham  budjetning  asosiy  qismini  QQS  tashkil  etadi.  Budjet 
tuzilishi  markaziy  va  mahalliy  budjetlardan  iborat.  Fransiya  soliq  tizimi 
bilan O’zbekiston soliq tizimida soliqlarni undirish xususiyati o’xshashdir.  
Yaponiya mamlakati soliq tizimi.  
Yaponiyada soliqlar to’rttata guruhga bo’lib o’rganiladi:  
- daromaddan olinadigan soliq;  
- mol-mulkdan olinadigan soliq;  
- iste’mol solig’i;  
- maxsus mahsulotlarga belgilangan soliqlar.  
Ularni  biz  umumdavlat  va  mahalliy  soliqlarga  bo’lamiz.  Aholi 
daromadlaridan  olinadigan  soliqlar  o’nta  guruhga  bo’linadi.  Iste’mol 
solig’i guruhiga litsenziya va registratsiya solig’i, gerb yig’imi, irrigatsiya 
yerlarini yaxshilash uchun soliq, elektroenergiya manbalarini rivojlantirish 
uchun  soliq,  mehmonxonalarda  ko’rsatilgan  xizmatlar  uchun  soliq, 
restoranlarda ovqatlanish uchun soliqlarga bo’linadi.