Тошкент давлат юридик университети тадбиркорлик (бизнес) ҲУҚУҚИ

Статистика ахборотларини ва бошқа ахборотларни таҳлил 
қилиш 
Тадбиркорлик фаолияти субъектлари ҳисоб ва ҳисоботни қонун 
ҳужжатларига 
мувофиқ 
юритади. 
Ҳисобот 
тадбиркорлик 
субъектининг хоҳишига кўра қоғозда ва (ёки) электрон шаклда 
тайёрланиши мумкин. Тадбиркорлик субъектларининг электрон 
шаклда тақдим этилган ҳисоботи тадбиркорлик субъектининг 
электрон рақамли имзоси билан тасдиқланади. Давлат тадбиркорлик 
субъектлари томонидан электрон шаклда ҳисоб юритилишини 
дастурий таъминотни имтиёзли шартларда ёки бепул тарқатиш 
орқали рағбатлантиради. 
Кичик тадбиркорлик субъектлари фақат давлат статистика 
органлари ва давлат солиқ хизмати органларига, якка тартибдаги 
тадбиркорлар эса, давлат солиқ хизмати органларига 
белгиланган 
шаклларда ҳисобот тақдим этади.

---

XI БОБ. Тадбиркорлик субъектлар фаолияти устидан давлат назорати 
307 
Давлат органларининг тадбиркорлик субъектлари учун қонун 
ҳужжатларида назарда тутилмаган қўшимча ҳисобот турларини 
белгилаши ман этилади. 
Австралияда давлат назоратини қуйидаги турлари мавжуд 
- ўзини-ўзи назорат қилиш, яъни давлат иштирокисиз ўзининг 
стандартларни ўрнатиш, уларни қўллаш ва ҳимоя қилиш; 
- квазабошқарув (шерик бошқарув) , бизнес томонидан ишлаб 
чиқиладиган кодекс ва қоидаларга амал қилишни таъминлаш 
шаклида давлат аралшувига йўл қўйиш; 
- давлат назорати – мажбурий норматив актларни қабул қилиш. 
Ижроси устидан давлат назорати амалга оширилади. 
Ҳар бир ҳолатда эркин бозор фаолиятига аралашиш зарурати 
мавжудлиги исботланган, биринчи навбатда албатта энг енгил 
опциядан бошланади – ўзини ўзи бошқари кейин – квазабошқарув ва 
энг зарурат ҳолатдагина – давлатнинг аралашуви
19
. 
Тадбиркорлик субъектлари фаолиятини текшириш турлари 
Тадбиркорлик субъектлари фаолиятини текшириш қуйидаги 
турларга ажратилади: а) режа асосида текшириш; б) режадан ташқари 
текшириш; в) муқобил текшириш; г) назорат тартибида текшириш. 
Шунингдек, 
якка 
тартибдаги 
тадбиркорлар 
фаолиятини 
текшириш ва тадбиркорлик субъектларини уларнинг хўжалик 
фаолиятини тафтиш қилиш билан боғлиқ бўлмаган ҳолда 
текширишнинг ўзига хос жиҳатлари ҳам қонун ҳужжатларида 
белгиланган. 
Хусусан, 
Назорат 
қилувчи 
органлар 
фаолиятини 
мувофиқлаштирувчи Республика кенгашининг 
2007 йил 23 
августдаги 1-сон қарори билан тасдиқланган ва Ўзбекистон 
Республикаси Адлия вазирлигида 2007 йил 3 сентябрда 1712-сон 
билан рўйхатга олинган “Назорат қилувчи органлар томонидан якка 
тартибдаги 
тадбиркорлар 
фаолиятини 
текширишларни 
ташкиллаштириш тартиби тўғрисида”ги Низом
билан тартибга 
солинган. 
Тадбиркорлик субъектларини уларнинг хўжалик фаолиятини 
тафтиш қилиш билан боғлиқ бўлмаган ҳолда текшириш тегишли 
назорат қилувчи (ёнғинга қарши, санитария, ветеринария, энергетика 
назорати ва бошқа) органлар томонидан, қоида тариқасида, бир марта 
ўтказиладиган комплекс текширув давомида амалга оширилади. 
19
Крючкова П. Снятие административных барьеров в экономике// Вопросы экономики.2003.№11

---

XI БОБ. Тадбиркорлик субъектлар фаолияти устидан давлат назорати 
308 
Комплекс текширувлар махсус ваколатли орган тасдиқлаган режалар 
асосида ўтказилади.