Toshkent davlat yuridik universiteti mamasiddiqov muzaffarjon musajonovich esanova zamira normurotovna

Sudda vakillik qilish turlari quyidagilarga ajratiladi: 
qonuniy vakillik; 
shartnoma bo‘yicha (ixtiyoriy) vakillik;  
yuridik shaxs vakilligi; 
ustavli vakillik; 
kasaba uyushmalarining va boshqa jamoat tashkilotlarining vakilligi. 
Qonuniy  vakillik.  Ma’lumki,  vakillikning  barcha  turlari  vujudga 
kelishining  umumiy  asosi  huquq  normasidir.  Bu  ma’noda  vakillikning 
barcha  turlari  qonuniydir.  Boshqacha  qilib  aytganda,  qonuniy  vakillik 
qonunda  to‘g‘ridan-to‘g‘ri  ko‘rsatilgan  hollarda  yuzaga  keladigan 
vakillikdir.  Ishonch  bildiruvchi  muomalaga  layoqatsizligi  yoki  qisman 
muomalaga  layoqatliligi  sababli,  o‘z  ixtiyori  bo‘yicha  o‘ziga  vakil  tanlay 
olmaydi,  shuning  uchun  vakilni  qonun  belgilaydi.  Muomalaga  layoqatsiz 
yoki muomala layoqati cheklangan shaxslarning huquqlari va qonun bilan 
qo‘riqlanadigan  manfaatlarini  sudda  ularning  qonuniy  vakillari  himoya 
qiladilar.  FPKning  66-moddasiga  muvofiq,  muomalaga  layoqatsiz  yoki 
muomala layoqati cheklangan shaxslarning ota-onalari, ularni farzandlikka 
olganlar, vasiylar yoki homiylar qonuniy vakillar hisoblanadi. 
Suddagi vakillikning navbatdagi turi shartnoma bo‘yicha (ixtiyoriy) 
vakillik  hisoblanib,  FPKning  67-moddasida  nazarda  tutilgan.  Shartnoma 
bo‘yicha (ixtiyoriy) vakillikka binoan ishonch bildiruvchi o‘z huquqlari va 

---

 
FUQAROLIK PROTSESSUAL HUQUQI  
 
 
qonun  bilan  qo‘riqlanadigan  manfaatlarini  himoya  qilish  bo‘yicha  sudda 
ish yuritishni vakilga topshiradi. 
Quyidagilar shartnoma bo‘yicha (ixtiyoriy) vakil bo‘la oladilar: 
1) advokatlar; 
2)  nasl-nasab  shajarasi  bo‘yicha  to‘g‘ri  tutashgan  yoki  yon  shajara  bo‘yicha  qarindoshlar, 
shuningdek er (xotin) yoxud uning qarin-doshlari; 
3) yuridik shasxlarning xodimlari – shu yuridik shaxslarning ishlari bo‘yicha; 
4) notijorat tashkilotlarining vakolatli vakillari – shu tashkilotlar a’zolarining ishlari bo‘yicha; 
5) qonunga binoan boshqa shaxslarning huquq va manfaatlarini himoya qilish huquqi berilgan 
notijorat tashkilotlarining vakolatli vakillari; 
6) birgalikda ishtirok etuvchilardan biri boshqa ishtirok-chilarning topshirig‘i bo‘yicha; 
7)  ishni  ko‘rayotgan  sud  tomonidan  ishda  jismoniy  shaxslarning  vakillari  sifatida 
qatnashishga ruxsat berilgan shaxslar.
  
Sudda  ish  yuritish  bo‘yicha  vakil  sifatida  professional  faoliyat  bilan  faqat  advokatlar 
shug‘ullanishlari mumkin (FPKning 67-moddasi). 
 
Protsess ishtirokchisi sifatida suddagi vakil sudda o‘ziga xos, maxsus 
protsessual huquqiy holatga ega hisoblanadi.  
Suddagi  vakil  protsessul  harakatlarni  vakolat  beruvchining
 
nomidan 
va uning topshirig‘iga ko‘ra amalga oshirar ekan, vakolatlar doirasi taraflar 
(da’vogar, javobgar), uchinchi shaxslar tomonidan berilgan vakolatnomada 
ifoda etilgan bo‘lishi kerak.