Toshkent davlat yuridik universiteti mamasiddiqov muzaffarjon musajonovich esanova zamira normurotovna

Savol: 1) Birinchi instantsiya sud va apellyatsiya instantsiyasi sudi 
tomonidan yo‘l qo‘yilgan kamchiliklar nimada? 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
FUQAROLIK PROTSESSUAL HUQUQI  
 
 
14-BOB.  MEHNATGA OID NIZOLI ISHLARNI SUDDA 
KO‘RISHNING PROTSESSUAL XUSUSIYATLARI 
 
14.1 Mehnat nizolarining taalluqligi va  sudlovliligi 
 
Mehnat  nizolarining  taalluqliligi  deganda  mehnat  nizolari  mazmuni 
bo‘yicha  qaysi  organ  tomonidan  ko‘rib  hal  qilinishi  anglashiladi.  Mehnat 
nizolarining taalluqliligi, ya’ni ularning qayerda ko‘rib chiqilishi lozimligi 
O‘zbekiston  Respublikasi  Mehnat  kodeksining  269  va  276-moddalari 
hamda  FPKning  26-moddasi  bilan  tartibga  solinadi.  Yakka  tartibdagi 
mehnat nizolarida nizoning xususiyati va uni keltirib chiqaruvchi huquqiy 
munosabat  hamda  nizolashuvchi  shaxslarning  tarkibi,  ayrim  hollarda  esa 
nizoning  predmeti  taalluqlilikni  belgilovchi  asosiy  mezon  sifatida  e’tirof 
etiladi.  Mehnat  nizosining  taalluqliligini  belgilashda,  avvalo,  nizoning 
qaysi  turda  ekanligini,  yakka  tartibdagi  nizo  bo‘lsa,  uning  xususiyatini; 
mehnat  qonunchiligini  qo‘llash  yoki  yangi  mehnat  shartlarini  belgilash 
bo‘yicha  va  yana  qaysi  huquqiy  munosabatlardan  kelib  chiqqanini  ham 
e’tiborga  olish  maqsadga  muvofiqdir.  Xususan,  mehnatga  oid  huquqiy 
munosabatlar  bilan  bog‘liq  bo‘lgan,  ammo  boshqa  huquqiy 
munosabatlardan  kelib  chiqadigan  mehnat  ishlarining  taalluqligini 
belgilash  shular  jumlasidandir.  Masalan,  ishga  joylashtirish,  ishga  qabul 
qilishni  rad  etish  bilan  bog‘liq  mehnat  nizolari  mehnat  nizolari 
komissiyasida  ko‘rish  uchun  taalluqli  bo‘lmaydi.  Shuningdek,  mazkur 
komissiya  nafaqa  to‘lash  bilan  bog‘liq  mehnat  nizolarini  ham  ko‘rib,  hal 
qilish  vakolatiga  ega  emas.  Shuning  uchun  ham  mehnat  nizolarining 
yuqoridagi xususiyatlariga alohida e’tibor berishlik talab etiladi, aks holda 
mehnat ishlarining taalluqliligi noto‘g‘ri belgilanishi hamda ish ko‘rishga 
vakolatli  bo‘lmagan  organ  tomonidan  chiqarilgan  qaror  bekor  qilinishi 
mumkin. 
Mehnatga  oid  huquqiy  munosabatlardan  kelib  chiqadigan  mazkur 
nizoli  ishlarni  ko‘rib  hal  qilish  vakolatiga  ega  bo‘lgan  organlar  sifatida 
quyidagilar e’tirof etiladi: 
1)  mehnat nizolari komissiyasi; 
2)  fuqarolik ishlari bo‘yicha sud; 
3)  bo‘ysinuv tartibida yuqori turuvchi organlar. 
Yakka tartibdagi  mehnat nizolarining yuqoridagi organlarning qaysi 
biriga  taalluqli  bo‘lishini  belgilash  ushbu  nizoning  mazmuniga,  huquqiy 
munosabatlarning turiga, unda ishtirok etuvchi subyektlar tarkibiga bog‘liq 

---

 
 
166 
FUQAROLIK PROTSESSUAL HUQUQI  
 
bo‘ladi. 
O‘zbekiston  Respublikasi  Mehnat  kodeksining  260-moddasida 
ko‘rsatilganidek,  mehnat  nizolari  bo‘yicha  xodim  mehnat  nizolari 
komissiyasiga  yoki  bevosita  tuman  (shahar)  sudlariga  murojaat  etishga 
haqlidir.  Mehnat  nizolari  komissiyasi  o‘n  kunlik  muddat  ichida  mehnat 
nizosini ko‘rib chiqmasa yoki hal etmasa, manfaatdor xodim ushbu nizoni 
ko‘rishni tuman (shahar) sudiga o‘tkazishga haqlidir (Mehnat kodeksining 
267-moddasi). 
Bevosita  fuqarolik  ishlari  bo‘yicha  tuman,  tumanlararo  (shahar)  sudlarida  ko‘rilishi