Toshkent davlat yuridik universiteti mamasiddiqov muzaffarjon musajonovich esanova zamira normurotovna

8.2.
 
Da’vo arizasi, uning tuzilishi va mazmuni 
 
Da’vo  arizasida  da’vogarning  talablari  va  iltimoslari  ko‘rsatib  o‘tilgan 
bo‘ladi. Taraflar o‘rtasida kelib chiqqan moddiy-huquqiy nizoni sudda ko‘rib 
hal qilish maqsadida sudga taqdim etilgan da’vogarning da’vo arizasi sudda 
bir  vaqtning  o‘zida  huquq  himoyasining  protsessual  vositasi  bo‘lish  bilan 
birga sudda ish qo‘zg‘atishning protsessual vositasi bo‘lib ham xizmat qiladi. 
 
Da’vo arizasi  subyektiv huquq to‘g‘risidagi nizoni hal qilish uchun 
sudga murojaat qilishning qonun bilan belgilab qo‘yilgan shaklidir.   
 
 FPKning  188-moddasiga  ko‘ra  sudda  ishlar  yozma  shaklda,  shu 
jumladan pochta orqali yoki elektron hujjat tarzida ariza berish yo‘li bilan 
qo‘zg‘atilishi nazarda tutiladi.  
 
FPKning 189-moddasida arizaning mazmuni o‘z ifodasini topgan bo‘lib, unga ko‘ra:  
1)  ariza berilayotgan sudning nomi; 
2)  da’vogarning familiyasi, ismi, otasining ismi, yashash joyi, agar da’vogar tashkilot bo‘lsa, 
uning  nomi,  joylashgan  yeri  (pochta  manzili)  hamda  rekvizitlari,  shuningdek,  agar  ariza  vakil 
tomoni-dan berilayotgan bo‘lsa, vakilning familiyasi, ismi, otasining ismi va manzili; 
3)  javobgarning familiyasi, ismi, otasining ismi, yashash joyi, agar javobgar tashkilot bo‘lsa, 

---

 
 
94 
FUQAROLIK PROTSESSUAL HUQUQI  
 
uning nomi, joylashgan yeri (pochta manzili) hamda rekvizitlari; 
4)  da’vogarning talabi; 
5)  agar da’vo baholanishi kerak bo‘lsa, da’voning bahosi; 
6)  da’vogar 
o‘z 
talabiga 
asos 
qilib 
ko‘rsatayotgan 
holatlar 
va 
da’vogar tomonidan bayon qilingan holatlarni tasdiqlovchi dalillar; 
7)  javobgar 
bilan 
nizoni 
sudgacha 
hal 
qilish 
tartibiga 
rioya 
etilganligi 
to‘g‘risidagi 
ma’lumotlar, 
basharti 
bu 
qonunda 
yoki 
shartnomada nazarda tutilgan bo‘lsa; 
8)  arizaga ilova qilinayotgan hujjatlarning ro‘yxati bayon etilishi lozim. 
 
Ariza da’vogar yoki uning vakili tomonidan imzolanadi. Agar ariza 
vakil  tomonidan  berilgan  bo‘lsa,  arizaga  ishonchnoma  yoki  vakilning 
vakolatini  tasdiqlovchi  boshqa  hujjat  ilova  qilinishi  kerak.  Boshqa 
shaxslarning  huquqlarini  himoya  qilish  maqsadida  prokuror,  davlat 
boshqaruvi  organlari,  tashkilotlar  yoki  ayrim  fuqarolar  tomonidan 
beriladigan  arizada  ushbu  moddada  sanab  o‘tilgan  ma’lumotlardan 
tashqari ariza kimning manfaatini ko‘zlab berilgan bo‘lsa, o‘sha shaxsning 
familiyasi,  ismi,  otasining  ismi  (nomi)  hamda  manzili  ko‘rsatilishi  kerak. 
Arizada  da’vogarni  yoki  uning  vakilining,  shuningdek  boshqa  tarafning 
telefonlari va fakslari raqamlari, elektron manzili ko‘rsatilishi mumkin. 
Arizada  elektron  manzili  ko‘rsatilganligi  arizachining  sud 
chaqiruv  qog‘ozlarini  va  boshqa  xabarnomalarni,  sud  hal  qiluv 
qarorlarining  hamda  ajrimlarining  ko‘chirma  nusxalarini  elektron 
hujjat tarzida olishga bo‘lgan roziligidir. 
Da’voning  bahosi  FPKning  129-moddasiga  binoan  aniqlanadi. 
Da’voning  bahosi  da’vogar  tomonidan  ko‘rsatiladi.  Da’vogar  ko‘rsatgan 
baho  da’vo  qilinayotgan  mulkning  haqiqiy  qiymatiga  muvofiq  emasligi 
yaqqol  bo‘lsa,  da’voning  bahosini  sudya  belgilaydi.  Agarda  da’vo  aynan 
pul  bilan  bog‘liq  bo‘lsa,  undirilishi  kerak  bo‘lgan  pul  aniq  qilib 
ko‘rsatiladi.  Boshqa  shaxslarning  huquqlarini  himoya  qilish  maqsadida 
prokuror,  davlat  boshqaruvi  organlari,  tashkilotlar  yoki  ayrim  fuqarolar 
tomonidan  beriladigan  arizalar  FPKning  189-moddasi  talablariga  javob 
berishi lozim. 
Agar  qonunda  yoki  shartnomada  taraflarning  nizolarni  sudgacha  hal 
qilish  tartibi  ko‘rsatilgan  bo‘lsa,  da’vogarning  arizasida  bu  haqida 
ma’lumot  berilishi  kerak.  Da’vo  arizasida  arizaga  ilova  qilingan  hujjatlar 
haqida  ham  aytib  o‘tilishi  kerak.  Da’vogar  o‘zining  va  ishda  ishtirok 
etuvchi  boshqa  shaxslarning,  javobgarning  telefon  raqamini,  faksini, 
elektron pochtasini va ishni ko‘rib chiqishda muhim ahamiyat kasb etadi. 
Da’vo  arizasi  da’vogar  tomonidan  imzolanadi.  Lekin,  da’vogar  nomidan 
boshqa  shaxs  ish  olib  borish  huquqiga  ega  bo‘lsa,  o‘sha  shaxs  imzolashi 

---

 
FUQAROLIK PROTSESSUAL HUQUQI  
 
 
mumkin.