Toshkent davlat yuridik universiteti jinoyat huquqi

Ijtimoiy xavfli (jinoiy) qilmish
– bu jinoyat qonuni bilan qo‗riqlanadigan 
munosabatlarga tajovuz. Ijtimoiy xavfli qilmish harakat – faol xulq-atvor, 
harakatsizlik – kerakli harakatni amalga oshirmaslik shaklida bo‗lishi mumkin. 
Ayrim jinoyatlar harakat bilan ham, harakatsizlik bilan ham sodir etilishi mumkin. 
Masalan, bosqinchilik jinoyati (JKning 164-moddasi) harakat bilan sodir etiladi, 
o‗zganing mulkiga hujum qilish bilan talon-toroj qilinadi. Ba‘zan, bir jinoyat 
tarkibida har ikki shakl kuzatilishi mumkin. Masalan, dezertirlik jinoyati (JKning 
288-moddasi) aybdor xizmat joyini o‗zboshimchalik bilan tashlab ketishi yoki 
xizmat joyiga yetib kelmasligi mumkin. 
Qayd etish lozimki, jinoiy g‗ayrihuquqiy harakat shaxsning ongli, irodaviy, 
faol ijtimoiy xavfli xulq-atvoridir. Xulq-atvorning faolligi deganda aynan jinoyat 
obyektga turli yo‗llar bilan ta‘sir etishda u yoki bu jismoniy harakatni amalga 
oshirish tushuniladi. 
Jinoiy harakatsizlikni javobgarlikka tortish uchun unda ikki shart mavjud 
bo‗lishi lozim.
Subyektiv
shart shuki, unda shaxs o‗zining muayyan harakatsizligi zarar 
yetkazishi mumkinligini tushunishidir. Shaxsning g‗ayriixtiyoriy harakatlari 
jinoyat sifatida baholanmaydi. Masalan, yiqilib tushayotgan shaxs boshqa bir 
shaxsni ushlab qolish ilinjida qilgan harakati tufayli ikkinchi shaxsning ham 
yiqilishi natijasida yuz bergan oqibat uchun jinoiy javobgarlik kelib chiqmaydi.
Obyektiv
shart muayyan harakatni amalga oshirishga mas‘ul, uni amalga 
oshirishning real imkoniyatiga ega shaxsga xosdir. Muayyan harakatni amalga 
oshirish quyidagi asoslarga ko‗ra bo‗lishi mumkin: 
–