Тошкент давлат юридик университети ихтисослаштирилган филиали 2-курс талабалари учун

Elektr 
zaryadi-
jismlarning 
elektromagnit 
shovqinlarga 
kirish 
qobiliyatini tavsiflovchi jismoniy miqdor. 
 
A bo’lim 3 – savol
Radioaloqa
— ikki yoki bir necha punktlar yoki harakatlanayotgan 
obʼyektlar kosmik kema, samolyot, kema va boshqalar orasida radioshulshinlar 
vositasida amalga oshiriladigan aloqa. Radioaloqa uchun barcha diapazondagi 
radiotoʻlqinlar qoʻllaniladi. Radiochastotalardan foydalanish va Radioaloqa 
qoidalari xalqaro konvensiya 1908-yil 1 iyulda kuchga kirgan bilan belgilangan. 
Vazifasi va taʼsir chegarasiga qarab, Radioaloqa xalqaro hamda ichki 
Radioaloqa liniyasiga boʻlinadi. Ichki Radioaloqa liniyasi magistral respublika 
markazi bilan viloyatlar markazlari orasida va boshqalar va zonali viloyat va 
tumanlar ichidagi aloqa xillariga boʻlinadi. Radioaloqa liniyalari mamlakatning 
Yagona avtomatlashtirilgan aloqa tizimiga kiritiladi. Radioaloqa xizmati vazifasi, 

---

4 
taʼsir uzoqligi, strukturasi va boshqa bilan farq qiladi. Xususan, yerda 
oʻrnatiladigan va kosmik Radioaloqa kosmik Radioaloqaga bir yoki bir necha 
sunʼiy yoʻldoshlar yoxud boshka kosmik obyektlardan foydalaniladigan 
Radioaloqalar kiradi, belgilangan maʼlum punktlar orasida va harakatdagi 
harakatdagi va statsionar radiostansiyalar yoki harakatdagi radiostyalar orasida 
radioeshittirish va televideniyega boʻlinadi. 
Bugungi kunda uyali telefon aloqasi haqida hamma biladi, biroq uning 
kasbdoshi – ikki tomonlamali radio aloqalari haqida ko’pchilik bilmaydi. 
«Uoki — Toki» yoki «Ratsiya» sifatida ko’proq mashhur bo’lgan ikki tomonlamali 
aloqa radiostantsiyalari turli davlat, ishlab – chiqarish va tijorat tizimlari uchun 
juda qulay aloqa vositasi hisoblanadi. Shunday qilib, ikki tomonlamali radio 
aloqasi uyali yoki oddiy telefon aloqasi, peyjing kabi boshqa aloqa 
texnologiyalaridan 
farqi 
nimada?.
Uyali 
va 
qayd 
etilgan 
telefonlar 
foydalanuvchilarga bevosita abonent bilan abonentning boglanishini ta`minlaydi. 
Oddiy peyjer esa ma`lumki, bir tomonlama aloqani taklif etadi. Ikki tomonlama 
radioaloqa esa bir aloqa seansi davomida ko’plab abonentlar bilan operativ aloqani 
ta`minlashi mumkin. 
Uyali telefon bir vaqtning o’zida bir necha abonentlar bilan aloqa qilish 
uchun mo’ljallanmagan. Konferents – aloqa xizmati uyalidek operativ emas, 
shuningdek, juda qimmat. Peyjing, hatto ikki tomonlamaliligi ham, abonentlar 
uchun to’laqonli ravishda ikki tomonlama aloqani ta`minlay olmaydi. Ikki 
tomonlama harakatdagi radioaloqa (DPR) ayniqsa, quyidagi masalalarni hal 
etishda juda ham zarurdir; 
• Qisqa vaqtli, lekin tezkor, doimiy aloqa zarur bo’lganida, masalan, taksi 
mashinalarini boshqarishda, kurerlik xizmatlari, qurilishda; 
• Favqulotda vaziyatda darhol ulanish, jamoatchilik, aholi xavfsizligi, 
qutqaruv xizmatlari va shu kabilarda; 
• Manyovrlar paytida komandalarni tez bajarish kerak bo’lganida: harbiy 
xizmatda, militsiya xizmatida; 

---

5 
• Hamma vaqt ham, tizimni band qilmasdan, aniq ishlashi zarur bo’lganida, 
kafolatli aloqa, aholi uchun umumiy aloqa tarmoqlarida tizim band bo’lishi juda 
ko’p uchrab turadi: aeroportlarda, favqulotda vaziyatlarda. 
• Boshqa aloqa turlari mavjud bo’lmagan joylarda, masalan, to½li yoki aholi 
kam yashaydigan joylarda kafolatli aloqa zarur bo’lganida qo’llaniladi. 
Ikki tomonlamali radioaloqa boshqa mavjud mobil aloqa turlariga nisbatan 
ancha arzonligi bilan ustun turadi. Uyali telefon aloqasi uchun ekspluatatsion 
harajatlar, masalan, grafik narxi qo’shimcha oylik abonentlik to’lovi bilan 
belgilanadi.