Toshkent davlat yuridik instituti o. T. Xusanov

§ 8. Saylovlarni moliyalashtirish. Bo„shab qolgan o„rinlarga deputat va 
senatorlar saylash 
 
O„zbekiston saylov tizimida va saylov jarayonida o„z o„rniga ega, lekin 
umumiy saylov jarayoni doirasidan chetga chiqadigan saylov munosabatlari ham 
mavjud. Masalan saylovlarni moliyalashtirish yoki bo„shab qolgan o„rinlarga 
saylov o„tkazish. 
Moliyalashtirish saylov qonunchiligida ko„rsatilgan. “O„zbekiston Prezidenti 
saylovi to„g„risida”gi Qonunining 6-moddasi “O„zbekiston Respublikasi Prezidenti 
saylovining moliyaviy ta'minoti” deb nomlangan. Unga asosan, saylov bilan 
bog„liq barcha harakatlar davlat mablag„i hisobidan o„tkaziladi. Prezidentlikka 
nomzodlarni boshqa mablag„lar hisobidan moliyaviy ta'minlash va o„zga tarzda 
1
Бу ҳақда, ҳамда яъни сенаторлар сайлов тўғрисида дарсликнинг “Олий Мажлис” бобида кенгроқ 
тўхталамиз.

---

319 
moddiy jihatdan qo„llab-quvvatlash taqiqlanadi. Respublikaning siyosiy 
partiyalari, jamoat birlashmalari, korxona, tashkilot, muassasa va fuqarolari o„z 
mablag„larini saylov uchun ixtiyoriy ravishda berishlari mumkin. Bu mablag„larni 
MSK saylov kampaniyasi davrida foydalanish uchun qabul qiladi. 
Xuddiy shunday qoida, endi u deputatlikka nomzodlarga taalluqli “Oliy 
Majlisga saylov to„g„risida”gi qonunning 64-moddasida, “Xalq deputatlari viloyat, 
tuman va shahar Kengashlariga saylov to„g„risida”gi qonunning 48-moddasida 
belgilangan. 
Bu moddalarning mazmunidan kelib chiqilsa, birinchi, saylovning xarajatlari 
davlat hisobiga, uning byudjetidan qoplanadi, ikkinchi, nomzodlarni boshqacha 
tarzda qo„llab-quvvatlash mumkin emas, uchinchi, saylov o„tkazish uchun 
ixtiyoriy mablag„ o„tkazish mumkin, lekin bu biror partiya yoki nomzod uchun 
emas, umuman saylov uchun bo„ladi, undan MSK teng foydalanishni belgilaydi
1
. 
Bu tartibni o„rnatilishi saylanadigan Prezident va deputatlar hyech qanday 
kuchlarga, tashkilotlarga qaram bo„lib qolmasligini ta'minlaydi. 
Siyosiy partiyalarning vakillik organlariga saylovda ishtirok etilishini 
moliyalashtirish tartibi “Siyosiy partiyalarni moliyalashtirish to„g„risida”gi 
Qonuning 8-moddasida belgilangan. Yuqoridagilarga qo„shimcha sifatida mazkur 
moddada, siyosiy partiyalarning Qonunchilik palatasiga saylovda ishtirok etishini 
moliyalashtirish uchun ajratiladigan davlat mablag„larining bir deputatlikka 
nomzod hisobiga to„g„ri keladigan miqdori MSK tomonidan belgilanadi. Davlat 
mablag„lari shu partiyadan Qonunchilik palatasi deputatligiga ko„rsatilgach 
nomzodlar ro„yxatga olingan nomzodlar soniga muvofiq hammada siyosiy