Toshkent davlat yuridik instituti o. T. Xusanov

Birinchidan
, saylovlar demokratiyani amalga oshirishning bevosita shakli 
bo„lib, fuqarolarni uyushgan holda o„zlari yashab turgan davlat va jamiyatni 
boshqarish jarayonlariga safarbar etadi. Saylov xalq hokimiyatining bevosita oliy 
ifodasini tashkil etadi. Bunda fuqarolar har qanday jarayonning ishtirokchisi 
bo„lganidek, saylov jarayonida ishtirok etib siyosiy tajriba orttiradilar. Ular, 
avvalambor, o„zlarining siyosiy ongini charxlab, siyosiy-huquqiy madaniyatini 
oshiradi va bu jarayonda ishtirok etishning tashkiliy-huquqiy jihatlarini 
takomillashtirib boradilar. Shuningdek, fuqarolar uyushqoqlik, hamjihatlik bilan, 
o„z harakatlarini kelishuv asosida namoyon qilishlarida siyosiy tajriba va 
ko„nikmalarni orttirib boradilar. 
Ikkinchidan, 
demokratik davlatning muhim belgilaridan birini vakillik 
demokratiyasi tashkil etadi. Vakillik demokratiyasi fuqarolarning manfaatlarini 
birlashtirib, qonunlar va qarorlar qabul qilishga mutloq huquq berilgan 
saylanadigan muassasalar orqali xalq hokimiyatini amalga oshirishidir. Bundan 
kelib chiqadiki, vakillik demokratiyasining haqiqatan amalga oshishini asosan 
saylov jarayonining demokratik tamoyillarga amal qilishligiga to„g„ridan to„g„ri 

---

290 
bog„liq. Bundan xulosa qilish mumkinki, demokratiya va saylovlar bir-biri bilan 
uzviy bog„liqdir tushunchalardir. 
Saylovlarning ijtimoiy hayotdagi yuqori o„rni hisobga olinib Prezident 
tomonidan ilgari surilgan Konsepsiyaning IV bo„limi “O„zbekistonda saylov 
huquqi erkinligini ta'minlash va saylov qonunchiligini rivojlantirish” deb 
nomlanadi. 
Unda qayd qilinishicha “Saylovlar – bu mamlakatimizda amalda bo„lgan 
huquqiy normalarning nechog„lik demokratik ruhda ekanligini namoyon etadigan, 
xalqning o„z xohish-irodasini erkin ifoda etishini, fuqarolarning davlat va jamiyat 
boshqaruvidagi asosiy ishtiroki bo„lib, o„sha hal qiluvchi va muhim ahamiyatga 
ega masaladir”
1
. Bu saylovlarning ahamiyatini to„la ko„rsata oladigan ilmiy va 
hamma uchun tushunarli ta'rifdir. Konsepsiyada O„zbekistonda o„tadigan 
saylovlarni yanada erkin o„tishini ta'minlovchi ko„plab fikrlar bayon qilindi va 
saylov qonunchiligini takomillashtish bo„yicha takliflar ilgari surildi.