bilan bog'liq bitim larni D avlat ro 'y xatid an o'tkazish tizimini notarial
yo'l b ila n g u v o h la n tirish g a a lm a sh tirib b o 'lm ay d i, ch u n k i D avlat
ega emas va bu advokatlarni jalb etishni talab etadi. Bu esa ko'chmas
m ulk bilan bog'liq bitimlarni notarial yo'l bilan guvohlantirishni kiritishga
asos bo'la olmaydi. Agar m ulkiy m unosabatlar ishtirokchilari notariusdan
qanday to'sqinliksiz notariusdan olishlari mumkin.
sababli odam yasham aydigan xonalar bilan tuzilgan bitimlar (ular ijara
ijara shartnom asi 11 (o'n bir) oyga tuzilgan bo'lsa, Davlat ro'yxatidan
o'tkazishni talab qilmaydi. X uddi shunday ana sh u binoning alohida
xonasi ijara shartnomasi undan kam bo'lmagan m uddatga tuzilgan bo'lsa
h am Davlat ro'yxatidan o'tkazishni talab etmaydi. B unday holat RFning
1997- yil 21-iyuldagi «Ko'chmas m ulkka bo'lgan huquq va u bilan bog'liq
b o ig a n bitim larni Davlat ro 'y x atid an o'tkazish to'g'risida»gi qonunga
ko'ra odam yashamaydigan xonalar ko'chmas m ulk obyektiga kiritilgan.
Odam yasham aydigan ijaraga berish bilan bog'liq huquqiy m unosabatlarni
ko'chm as m ulk bilan bog'liq b o ig an ijara to'g'risidagi um um iy qoidalarga
bo'ysunadi. Xususan, agar qonun hujjatlarida boshqacha tartib belgilangan
boim asa ko'chmas mulk ijara shartnom asi Davlat ro'yxatidan o'tkazilishi
shart. Yuqorida aytilganidek, bino va inshoot ijara shartnom asi bir yildan
kam boim agan m uddatga ijaraga berish shartnom asi tuzilganda qonun
hujjatlarida boshqacha tartibni belgilagan bu qoida odam yasham aydigan
xonalar ijarasiga daxldor emas. (GK 651-m., 2-q. RF).
Yuridik adabiyotlarda odam yasham aydigan xonalarni ijaraga berish
sh artn o m asi haqida turli xil fik rla rn i u c h ra tish m um kin. M asalan,
IJsrafilovaning fikricha «odam yasham aydigan xonalar um um an alohida
ijara m u n o sabatlarining obyek ti bo'lib hisoblanm aydi, ch u n k i u lar
um um iy «bino» tushunchasi, belgisi ostida birlashtirilgan, shuning uchun
ularga ham bino va inshoot ijara shartnomasi qoidalarini qo'llash lozim.
Ijara shartnom alarini Davlat ro'yxatidan o'tkazish FK dan farqli ravishda
federativ qonunchilikda «ko'chmas m ulkka b o ig an huquq va u bilan
bog'liq boigan bitimlarni Davlat ro'yxatidan o'kazish to'g'risida»gi ayrim
hollarda ijara huquqini Davlat ro'yxatidan o'tkazishni talab qiladi. Masalan,
Qonunning 609-m., 1-qismiga asosan ko'chm as m ulkka nisbatan ijara
huquqi davlat ro'yxatidan o'tkazilishi lozim.
Fuqarolik Kodeksining 574-moddasi 3-qismida shartno m a Davlat
ro'yxatid an o'tkazilgan paytdan boshlab tuzilgan hisoblanadi. B undan
tashqari FKning 357-moddasida shartnom asi tuzilgan p ay tdan kuchga
kiradi, deyilgan va taraflar uchun huquq va m ajburiyatlar keltiriladi.
S hun ing u ch u n bino va inshoot ijara sh artn o m asi faq atg in a dav lat
ro'yxatidan o'tkazilgan vaqtdan boshlab kuchga kiradi, davlat ro'yxatidan
o'tkazish unga qadar boigan davrda u hech bir aham iyatga ega bo'lmaydi.
Ko'chm as mulk bilan bog'liq bitim va shartnom alari Davlat ro'yxatidan
o'tkazish huquqini vujudga keltiruvchi asl nusxa hujjatida, y a’ni ijara
shartnom asida guvohlantiruvchi registratsiya - qayd qilish shtam p yozuvi
qo'yiladi.
Bino va inshoot ijara shartnom asining davlat ro'yxatidan o'tkazilishi
bir vaqtning o'zida ijaraga beruvchining m ulkka yoki boshqa ijaraga
www.ziyouz.com kutubxonasi
b e rila y o tg a n m u lk iy h u q u q la rg a , ija ra g a b e rila y o tg a n o b y e k tg a
huquqlarini cheklanishini anglatadi. Bino va inshoot ijara shartnom asi
haqidagi m a’lumotlar davlat ro‘yxat reyestrining III bo'limiga kiritilgan.
Bu bo'limda m axsus bob m avjud bo‘lib, u ijara haqidagi m a’lumotlarni
jamlaydi. Ijara haqidagi m a’lumotlarga «ijara predmetlari» grafasiga ijaraga
olinayotgan ko'chmas mulk obyekti yoki uni qismi haqida m a ’lumotlar
«m uddat» g rafasiga ijaraga berish m uddatining bog'lanish kuni va
tugallanish kuni yoki ijaraga berish muddatining boshlanishi va uning
uzaytirilganligi agar m uddat chegarasi belgilangan bo'lmasa, uzaytirilgan
ijara degan joyga «muddatsiz» deb yoziladi. Bino va inshootni ijaraga
berish shartnom asi tugaganda bunday yozuvlar ustiga shtam p qo'yilib,
ijaraga beruvchining m ulkka yoki boshqa ijaraga berilayotgan mulkiy
huquqlarga qo'yilayotgan cheklovlar olib tashlanib, u o'sha huquqlarga
to'liq ega bo'ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
