Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

Ikkinchidan, haq baravariga tuziladigan shartnom alar tarkibiga kiradi.

Uchinchidan, huquq va m ajburiyatning vujudga kelish paytiga ko'ra 

shartnom a  konsensual  harakterga  ega.

M azkur shartnom ada mulk huquqining bir yoki ikki elem enti ijaraga 

beruvchidan  ijaraga  oluvchiga  o'tishi  mumkin.  Ijaraga  beruvchi  bino 

yoki  inshootni  egalik  qilish  va  foydalanish  uchun  yoki  faqat  foydalanish 

uchungina  ijaraga  berishi  mumkin.

Bino  va  inshootlarni  ijaraga  berish  shartnom asining  obyekti  bo'lib, 

bino  va  inshoot  hisoblanadi.  U lar  ko'chm as  m ulkning  obyekti  bo'lib 

ham   hisoblanadi,  chunki  bino  va  inshoot  yer  uchastkasida  joylashgan 

bo'lib,  uni  bir  joydan  boshqa  joyga  ko'chirishda  uning  xususiyatlari 

yo'qolishi,  shakli  o'zgarishi  m um kin.  Fuqarolik  Kodeksida  ko'rsatilgan 

ko'chm as  m ulk  obyektlariga  ta ’rif-tavsifda  ayrim   kam chilikka  ega.  Bu 

hozirgi  zamon  texnikasining  rivoji  bino  va  inshootni  bir-  joydan  boshqa 

jo y g a   k o 'c h ir is h i  u n in g   x u s u s iy a tla r in i  y o 'q o tm a s d a n ,  s h a k lin i 

o'zgartirm asdan  amalga  oshirish  im konini  beradi.  B unday  holatlarga 

nisbatan N.A.Sirodoyevning fikri  «Yuridik jih atd an bir  y er uchastkasida 

ko'chm as  m ulk  buzilib,  boshqa  joyda  qad  ko'taradi.  K o'chm as  m ulkka 

bo'lgan  h u q u q   d av lat  ro 'y x atid an   o'tkazilganda,  b u n d a y   holatlarda 

hech  ham   chekinish  m um kin  emas,  chunki  qanday  shaklda  bo'lmasin 

k o 'ch m as  m ulk  obyekti 

y e rg a   em as,  aniq  b ir 

y e r  u c h a stk a sig a  

o'rnatiladi.  RFning  FKda  «er  uchastkalari  o'z  nomiga  k o 'ra  ko'chm as 

m ulk  o b y e k tla rig a   k ira d i,  x u d d i  s h u n in g d e k ,  « erg a  m u s ta h k a m  

bog'langan,  o'rnatilgan»  ko'chm as  m ulkni  ham   tashkil  etadi»1.

Hozirgi  zamon  yuridik  adabiyotlarida  bino  va  inshoot  tushunchalariga 

ta’rif berishga ularning belgi va farqlarini ko'rsatishda turli qarashlar mavjud. 

V.N.Iitovkinning  fikricha:  «Bino  va  inshoot  o'zining  qo'zg'almasligini,  aniq 

bir  yer  uchastkasiga  fundamental  mustahkamlanganligini,  uzoq  m uddat 

davomida foydalanish uchun mo'ljallab qurilganligini, ayrim badiiy qiymatga 

egaligi  uchun  yuqori  qiymatga  egaligi  hamda  noyob  obyekt  bo'lishi  bilan 

birga  qayerda  joylashganligi  bino  va  inshootga  ta’sir  qilishi  mumkin»1.