Bino va inshootlar ijarasi shartnomasida haq.
Bino va inshoot ijara shartnom asida boshqa tu rd ag i m ulk ijara
shartnom alaridan farqli ravishda ijara haqi miqdori ortib boradi. Shunisi
m u h im k i, ija ra to 'g 'r is id a g i q o id a n in g u m u m iy ta r tib i, a g a rd a
sh a rtn o m a d a ijara haqining m iqdori, shakli, to 'lash m uddati, narxi
belgilanmagan bo'lsa va boshqa qoidalar keyinchalik belgilanishi mumkin
bo'lsa, bino va inshoot shartnom asida bu tartib qo'llanilmaydi. Umumiy
tartibga ko'ra, bunday holatda taraflar ijara to'g'risidagi qoidalarga amal
qilib, bunday mulklarni ijara haqi bilan belgilaydilar (FKning 544-moddasi).
Bino yoki inshootni ijaraga berish shartnom asida ijara haqining miqdori
nazarda tutilishi lozim. Ijara haqining miqdori to'g'risida taraflar yozma
shaklda kelishgan shartlar bo'lm agan taqdirda bino yoki inshootni ijaraga
berish shartnomasi tuzilmagan hisoblanadi (FKning 577-moddasi). Bino
yoki inshootni ijaraga berish shartnom asiga bunday talab qo'yish ijara
haqining aniq belgilanishi uni ijara shartnom alaridan alohida turiga ajratish
uchun asos bo'la olmaydi.
Bino va inshootni ijaraga berishdagi munosabatni tartiblashda bunday
m a x s u s q o id an in g m az m u n i s h u n d a n ib o ra tk i, b u n d a y h u q u q iy
m unosabatga dispozitiv m e’yorlarni qo'llab bo'lmaydi. T araflar imzolagan
h ujjatda ijara haqi ko'rsatilgan bo'lmasa, shartnom a haqiqiy emas deb
to p ilish i m u m k in va u n g a te n g la s h tirilg a n ija ra h a q la ri b elgilab
qo'yilganligi ham bunga kiradi. Bino va inshootni ijara shartnomasining
ijara haqini to'lash sharti ushbu shartnom a turi uchun m ajburiy bo'lsa-
da, FKning 577-moddasida ushbu haqni to'lashning shartlari va shakllari:
to'lash m uddati, to'lov shakli ko'rsatilm agan. Shuning uchun bu borada
ijara to'g'risidagi um um iy qoidalar qo'llaniladi. Bino yoki inshoot ijara
www.ziyouz.com kutubxonasi
shartnom asi qoilanilayotgan ijara haqi to'g'risidagi um um iy qoidalar
ijara haqini q a t’iy summ ada, bo'lib-bo'lib yoki bir yo'la to'liq to'lash
sharti m ajburiy hisoblanmaydi. T araflar ijara haqi to'lashni o'zaro kelishib
olishlari mumkin. Masalan, bino yoki inshootdan foydalanish natijasida
ijarachiga tushadigan foydadan qism an ulush olish shaklida? ijara oluvchi
tomonidan ijaraga beruvchiga ko'rsatiladigan xizmatlar shaklida? ijaraga
oluvchiga bino yoki inshootni to'liq t a ’m irlash xarajatlarini o'tkazish
shaklida va boshqalarni bunga misol qilib ko'rsatish mumkin. Eng asosiysi
ijaraga beruvchi va ijaraga oluvchi tomonidan o'zaro rozilik asosida ijara
haqi sifatida am alga oshirilayotgan hisob-kitob ijara shartnom asida pul
qiym atiga ega boiishi va u ta ra fla r ijara haqi belgilaganlik haqidagi
kelishuvini bildirishi kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |