shartnom a taraflarining h a r birida ham huquq, ham m ajburiyat mavjud.
muqobil ijro y a’ni haq to ia s h nazarda tutilishi lozim.
huquqining faqat ikki elementi, egalik qilish va foydalanishgina o'tadi.
T asarruf qilish esa m ulkdor qoiida saqlanib qoladi.
2. Transport vositasini ekipajsiz ijaraga berish.
T ra n s p o rt v o sita sin i e k ip a ji bilan ija ra g a b e rish h a q id a so'z
m a ’noni ang latadi. Y a ’ni, te m ir yo'l, a v to tra n s p o rt vositalari, suv,
havo, kosm ik va sh u n g a o 'x sh a sh m akonda m u staqil h a ra k a tla n a
jamoasidir. U larning tarkibiga: haydovchi, mexanik, injener, ekspeditor
va shu kabilar kiradi.
Transport vositalarini ekipaji bilan ijaraga berish shartnom asining
o'ziga xos xususiyati mavjud bo'lib, ular quyidagilardir:
1. S hartnom a predm eti har’ q an d ay turd ag i tra n sp o rt vositalari:
tem ir yo'l, avtomobil, suv, havo, kosmik va shunga o'xshash m akonda
mustaqil harakatlana oladigan texnik qurilmalar;
2. Transport vositalarini boshqarish va ulardan texnik foydalanish
bo'yicha ijaraga beruvchi o'z kuchi bilan, y a’ni ekipaj yordam ida yoki
aynan ijaraga beruvchi bilan m ehnat yoki ishlarni bajarishga doir boshqa
m unosab atlarda bo'lgan, m asalan, p u d ra t shartnom asiga asoslangan
xodimlar orqali xizmat ko'rsatadi;
3. Transport vositasini ijaraga oluvchiga egalik qilish va foydalanish
huquqi o'tadi. Ijaraga beruvchi shartnom a predm etiga egalik qilishni
o'zida saqlab qola olmaydi, biroq transport vositasini boshqarishni ijaraga
beruvchining xodimlari davom ettira d ila r va odatda tegishli m ulkka
egalik qiladilar. Shuning u ch u n h a m v aq tin ch a xodim lar tra n s p o rt
vositalarini b o sh qara turib, ish b ajaru v ch in in g em as, balki begona
shaxslarning manfaatlarini ko'zlab h arak at qilishligini nazarda tutish kerak
bo'ladi.
4. Transport vositasini ekipaji bilan ijaraga berish shartnom asining
m azm u n id an u n d a ijaraga b e ru v c h in in g ikki tu rd a g i m a jb u riy a ti
birlashtirilganligini anglash mumkin:
a) m ulkdor o'ziga tegishli bo'lgan transport vositasini vaqtincha egalik
qilish va foydalanish uchun haq evaziga ijaraga oluvchiga beradi;
b) o'z kuchi bilan uni boshqarish ham da texnik foydalanish bo'yicha
xizmat ko'rsatadi.
Transport, vositalarini ekipaji bilan ijaraga berish shartnomasi o'zida
ijara va xizm at ko'rsatish (pudrat) shartnom alarining xu susiyatlarini
ifodalagan, chunki ijaraga beruvchi ijaraga oluvchiga transport vositalarini
boshqarish va texnik foydalanish bo'yicha xizmat ko'rsatadi. Shartnom a
tuzilishi ham tegishli ravishda joylashtirilgan (564-moddaning 1-qismi). Biroq
bu shartnomani aralash deb aytish mumkin emas, chunki u kodeks bilan
alohida tartibga solinadi. Shuning uchun ham transport vositalarini ekipaji
bilan ijaraga berish shartnomasiga haq evaziga xizmat ko'rsatish yoki pudrat
to'g'risidagi normalami faqat analogiya bo'yicha qo'llash m um kin bo'ladi
Transport vositalarini ekipaj bilan ijaraga berish shartnom asining
o'ziga xos x u s u s iy a tla ri ija ra g a b e ru v c h in in g z im m asid a k o 'p ro q
m ajburiyatlar mavjudligini bildiradi.
www.ziyouz.com kutubxonasi
T ransport vositalari ijarasining ikkinchi tu ri transport vositalarini
ekipajsiz ijaraga berish bo'lib, unga quyidagi xususiyatlar xosdir:
1. S h artno m a p red m eti h a r qanday turdagi tra n sp o rt vositalari:
tem ir yo'l, avtomobil, suv, havo, kosmik va shunga o'xshash m akonda
m ustaqil harakatlana oladigan texnik qurilmalar;
2. T ransport vositasini boshqarish va texnik xizmat ko'rsatish ijaraga
oluvchining o'zi tom onidan yoki uchinchi shaxs yordam ida am alga
oshiriladi. Shartnom aning ushbu turida transport vositasini boshqarish
va te x n ik foydalanish b o 'y ich a xizm at k o 'rsa tish ija rag a b eru v ch i
tomonidan amalga oshirilmaydi.
3. Shartnom aga muvofiq transport vositasi ijaraga oluvchining egaligi
va foydalanishiga o'tadi. Ijaraga beruvchi egalikni o'zida saqlab qolmaydi.
S h a rtn o m a n in g m aq sa d i — tra n s p o rt v ositasini o'z egaligi va
foydalanishga olish, uni mustaqil, texnik va tijorat xizmati uchun ishlatish.
B undan tashqari, ayrim turdagi transport vositalarini ijaraga berishning
xusu siy atlari Fuqarolik K odeksida va boshqa qonun h u jjatlari bilan
belgilab qo'yilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: 
