Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

birinchidan,  ayirboshlash  konsensual  shartnom a  hisoblanadi,  y a’ni 

unga  ko 'ra  taraflarning  huquq  va  burchlari  shartnom a  qonun  talablari 

doirasida  rasm iylashtirilgan  p aytda  vujudga  keladi;

ikkinchidan,  ayirboshlash  haq  evaziga  tuziladigan  shaitnomadir,  ya’ni 

shartnoma bo'yicha taraflar zimmasiga muqobil ijro majburiyatlarini bajarish 

yuklangan, y a ’ni tovarlarni o'zaro ayirboshlash, shuningdek tovarlar qiymati 

teng  bo'lmaganda  -   qiymat  o'rtasidagi  farqni  pul  shaklida  to'lash;

uchinchidan,  ayirboshlash  ikki  tomonlama  shartnom alar  turkum iga 

kiradi.  “Shartnom a  ishtirokchilarining  har  biri  bir  vaqtning  o'zida  ham  

sotuvchi,  h am   sotib  oluvchi  hisoblanadilar”1.  Demak,  bunga  ko'ra  har 

ikki  tara f  h am   huquqqa,  ham   burchga  ega  bo'ladi.  Bu  shartnomaning 

m o h iy a ta n ,  y a n a d a   an iqrog'i,  ta r a fla r   o 'rta sid a g i  o'zaro  huquq  va 

burchdorlikning  nisbatidan  kelib  chiqadi;