Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

2.  K o'chm as  m o l-m u lk   sotish   sh a rtn o m a sin in g   shakli

M a’lumki,  FKning  84-moddasiga  asosan  ko'chm as  m ulkka  egalik 

qilish  huquqi  va  boshqa  ashyoviy  huquqlar,  bu  huquqlarning  vujudga 

kelishi,  boshqa  shaxslarga  o'tishi,  cheklanishi  va  bekor  bo'lishi  davlat 

ro'yxatidan o'tkazilishi kerak. Ko'chmas mol-mulkka bo'lgan m ulk huquqi 

davlat  ro'yxatidan  o'tkazilganda  m ulkdorlarga  ko'chm as  m ol-m ulkka 

nisbatan  mulkdor  ekanligi  haqidagi  hujjat  berish,  shuningdek,  ko'chmas 

mulkdorni  maxsus  davlat  reyestrida  qayd  qilish  orqali  amalga  oshiriladi. 

Ko'chm as  mol-mulkning  sotuvchisi,  binobarin,  m ulkdor  sifatida  tegishli 

hujjatg a  ega  boiishi,  ko'chm as  mol-mulkning  o'zi  va  m ulkdori  davlat 

reyestrida  ro'yxatdan  o'tgan  boiishi  shart.  Aks  holda,  u  ko'chmas  mol- 

m ulk oldi-sotdi shartnomasida sotuvchi sifatida qatnasha olmaydi. FKning

480-moddasiga  asosan,  ko'chmas  mol-mulkni  sotish  shartnom asi  taraflar 

imzolagan yozma shakldagi  bitta  hujjat tarzida  tuziladi. Binobarin,  bunda 

hujjatlarni almashish yo'li bilan shartnom a tuzish m um kin emas. Ko'chm as 

mol-mulkning oldi-sotdi shartnom asi yozma shakldagi bitta hujjat sifatida 

m avjud boiadi. Yuqoridagi talabga rioya qilmaslik shartnom aning haqiqiy 

sanalm asligiga  sabab  boiadi.  Qonun  talab  qilgan  hollarda  ko'chm as 

m u lk n in g   oldi-sotdi  sh a rtn o m a si  n o tarial  g u v o h lan tirilm o g 'i  lozim 

(Masalan,  korxonalar, tu ra r joy binolari oldi-sotdi shartnomasida).  FKning

481-moddasiga  asosan,  ko'chm as  mulkni  sotish  shartnom asiga  binoan, 

ko'chm as  mulkka  b oig an   huquqining  sotib  oluvchiga  o'tganligi  davlat 

ro'yxatidan o'tkazilishi lozim Shartnom aning davlat ro'yxatidan o'tkazilishi 

shartnom a  m atniga  vakolatli  davlat  idorasi  tomonidan  ustxat  yozish  yo'li 

bilan amalga oshiriladi. Ayni paytda sotib oluvchi m ulkdor sifatida ko'chmas 

m ulk  d a v la t  re y e strid a   qay d   etiladi  va  u n g a  m ulkdorlik   h u q u q in i 

tasdiqlovchi hujjat beriladi. Mulk huquqi  boshqa shaxsga o'tganligi davlat 

ro'yxatidan o'tkazilganiga qadar taraflarning ko'chm as mol-mulkni sotish 

shartnom asinin  bajarilishi  ularning  uchinchi  shaxs  bilan  m unosabatlarini 

o'zgartirish uchun asos bo'lmaydi. Agar taraflardan biri ko'chm as m ulkka 

b o ig a n   m ulk  huquqi  boshqa  shaxsga  o'tganligini  davlat  ro 'y x atid an  

o'tkazishdan  bo'yin  tovlasa,  boshqa  taraflarn in g   talabiga  binoan  sud 

m ulk  huquqi  boshqa  shaxsga  o'tganligini  davlat  ro'y xatidan  o'tkazish 

to 'g 'risid a g i  q a ro r  chiqarish ga  haqli.  M ulk  h u q u q i  boshqa  sh ax sg a

J

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

o 'tgan lig ini  d a v la t  ro 'y x a tid a n   o 'tk az ish d an   asossiz  ra v ish d a   bosh 

tortayotgan  tara f  boshqa  tarafning  ro'yxatdan  o'tkazish  kechikkanligi 

sababli  ko'rgan  zararini  qoplashi  s h a rt