Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

38-bob.  HAQ  EV AZIG A  XIZMAT  K O'RSATISH

1.  Haq  evaziga  x izm a t  k o ‘rsatish  sh artn om asi  tu sh u n ch a si 

v a   h u q u q iy   belgilari

Fuqarolik Kodeksining  703-moddasida  haq evaziga xizmat ko'rsatish 

shartnom asiga  quyidagicha  ta ’rif  berilgan.

H aq   ev azig a  x izm a t  k o 'r s a tis h   s h a rtn o m a s i  b o 'y ic h a   ijrochi 

buyurtm achining  topshirig'i  bilan  ashyoviy  shaklda  bo'lmagan  xizmatni 

bajarish  (m uayyan  harakatlarni  qilish  yoki  m uayyan  faoliyatni  amalga 

oshirish),  buyurtmachi  esa bu xizmat  uchun haq  to'lash majburiyatini oladi

U shbu  shartnom a  orqali  ko'rsatiladigan  xizm atlarga  quyidagilarni, 

y a ’ni  aloqa  xizmati,  tibbiyot,  veterinariya,  auditorlik,  maslahat,  axborot 

xizmatlari, ta ’lim berish, sayyohlik va boshqa xizmatlarni kiritish mumkin. 

U s h b u   x iz m a t  tu r la r ig a   n is b a ta n   haq  e v azig a  xizm at  k o 'rs a tis h  

shartnom asining  qoidalari  tadbiq  etiladi.

S h u   o 'rin d a  u shb u   sh artnom aning  predm etini  tashkil  qiladigan 

“xizm at”  tushanchasiga qisqacha to'xtalib o'tsak.

Haq  evaziga  xizm at  ko'rsatish  shartnom asining  huquqiy  belgilari 

quyidagilardan  iborat.

Birinchidan, haq evaziga xizmat ko'rsatish shartnom asi xizmat turiga 

ko 'ra  ham   konsensual,  h am   real  bo'lishi  mumkin.  Masalan,  sayyohlik 

xizm ati  konsensual  h a ra k te rg a   ega  bo'lsa,  aloqa  xizm atining  ayrim  

tu rla ri  (xat-xabarlar  yuborish  xizmati)  real  h arakterli  bo'lishi  mumkin.

Ikkinchidan, haq  evaziga xizmat  ko'rsatish shartnom asi o'z nomidan 

ko'rinib  turibdiki,  m uayyan  haq  evaziga  amalga  oshiriladi.  Buyurtmachi 

o'z topshirig'iga binoan ijrochi tomonidan amalga oshirilgan xizmat uchun 

haq  to'lash  m ajburiyatini  oladi.

Uchinchidan,  Shartnom a  yuzasidan taraflarning  har  ikkalasida  ham  

h u q u q   va  m ajb u riy atlar  m avjud  bo'ladi.  S hu  nuqtayi  nazardan  haq 

evaziga  xizmat  ko'rsatish  ikki  tomonlama  shartnom alar  guruhiga  kiradi.

Haq  evaziga  xizmat  ko'rsatish  respublikamizda  bozor  munosabatlari 

shakllanib  borishi  va  dem okratik  jarayonlarning  shiddat  bilan  o'zgarib 

borayotganligi  sababli  aholiga  keng  jabha  bo'ylab  xizmat  ko'rsatishga 

qaratilgan  shartnomadir.

Shartnom aning  p red m eti  ashyoviy  shaklda  bo'lm agan  xizmatdir. 

Y a ’ni  m u ay y a n   h a ra k a tla rn i  qilish  yoki  m u ay y an  faoliyatni  am alga 

oshirish  bilan  bog'liq  bo'lgan,  shaxslarning  ehtiyojlarini  qondirishga 

q ara tilg a n ,  m u ay y an   b ir  ixtisoslikka,  m alakaga  ega  bo'lgan  kishilar 

tom onidan  amalga  oshiriladigan  faoliyatdir.

290

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Fuqarolik  Kodeksining  704-moddasiga  muvofiq  haq  evaziga  xizmat 

k o 'r s a tis h   s h a rtn o m a s id a   b o sh q a   k o 'r s a tm a la r   b o 'lm a s a ,  ijro ch i 

shartnom ada nazarda tutilgan xizmat (xizmatlar)ni shaxsan o'zi ko'rsatishi 

shart.