Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

38-bob. HAQ EV AZIG A XIZMAT K O'RSATISH
1. Haq evaziga x izm a t k o ‘rsatish sh artn om asi tu sh u n ch a si
v a h u q u q iy belgilari
Fuqarolik Kodeksining 703-moddasida haq evaziga xizmat ko'rsatish 
shartnom asiga quyidagicha ta ’rif berilgan.
H aq ev azig a x izm a t k o 'r s a tis h s h a rtn o m a s i b o 'y ic h a ijrochi 
buyurtm achining topshirig'i bilan ashyoviy shaklda bo'lmagan xizmatni 
bajarish (m uayyan harakatlarni qilish yoki m uayyan faoliyatni amalga 
oshirish), buyurtmachi esa bu xizmat uchun haq to'lash majburiyatini oladi
U shbu shartnom a orqali ko'rsatiladigan xizm atlarga quyidagilarni, 
y a ’ni aloqa xizmati, tibbiyot, veterinariya, auditorlik, maslahat, axborot 
xizmatlari, ta ’lim berish, sayyohlik va boshqa xizmatlarni kiritish mumkin. 
U s h b u x iz m a t tu r la r ig a n is b a ta n haq e v azig a xizm at k o 'rs a tis h
shartnom asining qoidalari tadbiq etiladi.
S h u o 'rin d a u shb u sh artnom aning predm etini tashkil qiladigan 
“xizm at” tushanchasiga qisqacha to'xtalib o'tsak.
Haq evaziga xizm at ko'rsatish shartnom asining huquqiy belgilari 
quyidagilardan iborat.
Birinchidan, 
haq evaziga xizmat ko'rsatish shartnom asi xizmat turiga 
ko 'ra ham konsensual, h am real bo'lishi mumkin. Masalan, sayyohlik 
xizm ati konsensual h a ra k te rg a ega bo'lsa, aloqa xizm atining ayrim
tu rla ri (xat-xabarlar yuborish xizmati) real h arakterli bo'lishi mumkin.
Ikkinchidan, 
haq evaziga xizmat ko'rsatish shartnom asi o'z nomidan 
ko'rinib turibdiki, m uayyan haq evaziga amalga oshiriladi. Buyurtmachi 
o'z topshirig'iga binoan ijrochi tomonidan amalga oshirilgan xizmat uchun 
haq to'lash m ajburiyatini oladi.
Uchinchidan, 
Shartnom a yuzasidan taraflarning har ikkalasida ham
h u q u q va m ajb u riy atlar m avjud bo'ladi. S hu nuqtayi nazardan haq 
evaziga xizmat ko'rsatish ikki tomonlama shartnom alar guruhiga kiradi.
Haq evaziga xizmat ko'rsatish respublikamizda bozor munosabatlari 
shakllanib borishi va dem okratik jarayonlarning shiddat bilan o'zgarib 
borayotganligi sababli aholiga keng jabha bo'ylab xizmat ko'rsatishga 
qaratilgan shartnomadir.
Shartnom aning p red m eti ashyoviy shaklda bo'lm agan xizmatdir. 
Y a ’ni m u ay y a n h a ra k a tla rn i qilish yoki m u ay y an faoliyatni am alga 
oshirish bilan bog'liq bo'lgan, shaxslarning ehtiyojlarini qondirishga 
q ara tilg a n , m u ay y an b ir ixtisoslikka, m alakaga ega bo'lgan kishilar 
tom onidan amalga oshiriladigan faoliyatdir.
290

---

Fuqarolik Kodeksining 704-moddasiga muvofiq haq evaziga xizmat 
k o 'r s a tis h s h a rtn o m a s id a b o sh q a k o 'r s a tm a la r b o 'lm a s a , ijro ch i 
shartnom ada nazarda tutilgan xizmat (xizmatlar)ni shaxsan o'zi ko'rsatishi 
shart.