Toshkent davlat yuridik instituti ekologiya huquqi

Xalqaro  Qizil  kitob
  1972-yili  noyabr  oyida  bo
‘
lib  o
‘
tgan  BM
Т
,  YUNESKO 
tashkilotining  konferensiyasida  qabul  qilingan  «Umumjahon  madaniy  va  tabiiy 
merosini  muhofaza  qilish  to
‘
g
‘
risida»gi  konvensiyaga  muvofiq  tuzildi.  Unda  Yer 
kurrasida  noyob  va  yo
‘
qolish  xavfi  ostida  turgan  o
‘
simlik  va  hayvonot  dunyosi 
turlarining  biologiyasi,  tarqalishi,  yo
‘
qolib  ketish  sabablari  va  muhofaza  qilish 
choralari ko
‘
rsatib o
‘
tilgan. 
Xalqaro  tabiatni  qo
‘
riqlash  ittifoqi  Qizil  kitob  uchun  ma
’
lumotlarni  1949-
yildan boshlab to
‘
pladi va uni 1966-yili «Red Data Book» nomi bilan ingliz tilida 
chop etdi. U doimo to
‘
ldirib boriladi va ingliz tilida chop etiladi. XX asrning 80-
yillari  boshiga  kelib  sut  emizuvchilarning  236,  qushlarning  485,  sudralib 
yuruvchilarning  141,  baliqlarning  194  turlari  xalqaro  Qizil  kitobga  kiritildi. 
Hozirgi kunda ularning soni 2 baravargacha ko
‘
paygan. 
Xalqaro  Qizil  kitobga  kiritilgan  flora  va  fauna  dunyosi  turlari  qaysi  bir 
mamlakat hududida yashashidan qat
’
i nazar ularning xalqaro muhofaza qilinishi va 
xalqaro  tashkilotlar  tomonidan  nazorat  ostida  bo
‘
lishi  shart.  Ko
‘
chib  yuruvchi 
hayvonlar va qushlarning vaqtinchalik yashash makoni bo
‘
lgan botqoq, ko
‘
l, daryo 
yoki  landshaftlar  alohida  muhofaza  qilinadigan  tabiiy  ob
’
yektlar  toifasiga 
kirgizilishini xalqaro  huquqiy  normalar  talab  qiladi. YUNESKOning  «Kishilar va 
biosfera»  xalqaro  dasturiga  muvofiq  O
‘
zbekistonda  yangi  ko
‘
rinishdagi  Chotqol 
biosfera qo
‘
riqxonasi tashkil etildi.