Toshkent davlat transport universiteti iqtisodiyot fakulteti iqtisodiyot nazariyasi fanidan

Ish haqining paydo bo`lishi va uning mazmun va mohiyati

Yer yuzida odam zoti paydo bo`libdi ekan u o`zi bilmagan holatda iqtisodiyotning bir bo`gini bo`lib uni rivojlantirish uchun o`z hissasini qo`shadi. Insonlar doimo o`z shaxsiy shuning bilan bir qatorda cheksiz ehtiyojlarini qondirish maqsadida harakat qiladilar ,ammo bu imkonsizdir. Iqtisodiyotning asosiy muammosi ham cheksiz bo`lgan ehtiyojlarni chekli ravishda qondirishdir.Qadim zamonlardan ham inson o`z ehtiyojlarini yakka holatda qondirish imkoniyatiga ega bo`lolmagan ,shuning uchun ham insonlar jamoa bo`lib yashashni afzal ko`rishadi ,ammo shaxsiy ehtiyojlarni hech kim shunchaki o`zidan o`zi qondirib berish majburiyatini o`z bo`yniga olgan emas. Kimdir sening ehtiyojingni qondirdimi sen ham uning ehtiyojini qondirish majburiyatiga egasan. Dastlab ehtiyojlarning qondirilishi o`zaro tovarlar almashinuvida ro`yobga chiqqan bo`lsa, bu usul keyinchalik o`zini oqlamaydi shunda inson uchun har qanday tovar bilan almashina olish imkoniyatiga ega bo`lgan tovarga ehtiyoj sezadi bu vaziyatda esa ular pulni yaratishadi. Pul dastlab turli xil metall shakllarda bo`lgan bo`lsa, keyinchalik ayrim sabablarga ko`ra ular qog`oz pullarga almashtilgan ,chunki ular ko`tarib yurilish uchun yengil va foydalanish uchun oson bo`lgan. Vaqt o`tgan sayin odamlar orasida tabaqalanish ro`y berib boylar va kambag`allarga ajrala boshlagan, bu vaziyatda esa boylar kambag`allardan o`zlarini ustun qo`yib ularni ishlata boshlashgan. Ularning bajargan ishlari uchun ularga o`zlari uchun kerak bo`lgan mahsulot yoki belgilangan miqdorda pul berishgan. Ana shu vaziyatta odamlar o`zlari ham unchalik tushunmagan holatda ish haqini yaratishgan. Zamon o`zgarib hayotga innovatsion texnologiyar turli ko`rinishdagi mashinalar kira boshlagach ish haqi va uni o`z egasiga yetkazish sohasida ham qator o`zgarishlar sodir bo`la boshlagan.