Tошкент давлат транспорт университети автомобиль йўллари муҳандислиги факультети “ШАҲар йўллари ва кўчалари” кафедраси

MAVZU: DAM OLISh JOYLARI VA MAYDONChALARINI REJALAShTIRISh

Ishdan maqsad: : Dam olish joylari va maydonchalarini, xarakatga xizmat qiluvchi inshootlarni joylashtirish talablarni o‘rganish

NAZARIY QISM

Avtomobil yo‘llarida harakat xizmati tizimini loyihalash quyidagi asosiy vazifalardan iborat bo‘ladi:

Haydovchi va yo‘lovchilarning dam olishini ta’minlashga oid ob’ektlar: kemping, motel, shuningdek sanitariya-gigiena uzellari va avtomobil to‘xtash joylaridan iborat bo‘lgan qisqa muddatli dam olish maydonchalari;

Transport vositalariga texnik xizmat ko‘rsatish ob’ektlari: avtomobillarga yonilg‘i quyish shoxobchalari, texnik xizmat ko‘rsatish stansiyalari va texnik yordam ko‘rsatish punktlari;

Avtotransport xizmati ob’ektlari: avtovokzal, yuk avtostansiyasi, asosiy transport-foydalanish terminallari, dispetcherlik-nazorat punktlari;

Tibbiy va avariya yordami ob’ektlari: tibbiyot punkti, dorixona, avariya-chaqirish xizmati va shoshilinch chaqirish kolonkasi;

Yo‘l infratuzilmasi va servisi ob’ektlari yuk hamda tashkiliy ravishda yo‘lovchilar tashishga, shuningdek yo‘l harakati qatnashchilariga xizmat ko‘rsatish uchun bir maqsadli bitta yoki komleks tarkibidagi bino va inshootlardir:

Harakat xavfsizligi shartlariga ko‘ra haydovchidagi zo‘riqish kamayishi uchun 3 soat ishlaganidan so‘ng kamida 15 daqiqa, 6 soatdan keyin esa kamida 30 daqiqa dam olishi tavsiya qilinadi.

Syurix gigiena va mehnat fiziologiyasi instituti trassada 3 soatdan 5 soatgacha yuradigan kasbi haydovchilik bo‘lgan shaxslarga har soatda 5 daqiqa to‘xtab dam olishni tavsiya qiladi. 2 soat va 4 soatdan keyin esa kamida 30 daqiqa to‘xtab (buterbrod, choy bilan) yengil tamaddi qilish kerak. 8-10 soat ishlab ko‘p vaqt dam olgandan ko‘ra ish orasida qisqa vaqt to‘xtab, dam olib turishi haydovchining sog‘lig‘i uchun foydaliroq.

Haydovchilar bilan yo‘lovchilar to‘xtab qisqa dam olishlari uchun yo‘l yoqasida shu maqsad uchun joy - maydoncha ajratilib, jihozlanadi. Maydonchalarning tuzilishi har xil bo‘lgani bilan qisqa dam olishga mo‘ljallangan maydonchalarning hammasi i tur xizmat majmualariga kiradi.

Ko‘p davlatlarda shahar tashqarisidagi yo‘llarda avtomobillarning o‘rtacha ekspluatatsiya tezligi 45 dan 60 km/soatgacha bo‘ladi, deb qabul qilingan. Demak 2 soat yo‘l yurgan haydovchi 90-120 km oraliqda kamida bitta ovqatlanish korxonasiga duch kelishi, keyinchalik ham yo‘lda ovqatlanish joylari uchrashiga amin bo‘lishi kerak. Shundan kelib chiqadigan bo‘lsak, ovqatlanish taklif qiladigan xizmat korxonalarini har 100 km oraliqda joylashtirish kerak.