Toshkent davlat texnika universiteti Qo'qon filiali Elektronika va Elektrotexnika fakulteti

Lavozimi__________________________________________________

Ish joyi__________________________________________________________
«______»_______________________ 2022yil

Kirish
I Nazariy qism

1. 
   Fanning predmeti, o‘qitish maqsadi va uslublari.
   
2. 
   Modellashtirishning ahamiyati
   
3. 
   ELECTRONICS WORKBENCH dasturi komponentlari
   
4. 
   ELECTRONICS WORKBENCH o`lchov asboblari
   
5. 
   Electronics Workbenche (EWB) modellashtirish dasturi xususiyatlari.
   
6. 
   Elektronics Workbenche” dasturini o`rganish.
   
7. 
   EWB bosh ishchi oynasi.
   

II Amaliy qism

1. 
   ELECTRONICS WORKBENCH dasturida o`lcho`v asboblaridan foydalanish
   

KIRISH
"Model" so’zi lotincha modulus, so’zidan olingan bo’lib,o’lchov,me’yor,obraz,namuna,analog, "o’rinbosar"degan ma’nolarni bildiradi.
Model tushunchasini ta‘riflash juda qiyin. Bir manbada uning 31 ta ta‘rifi sanab o‘tilgan. Shunday bo‘lsada bu tushuncha har birimizga tanish: o‘yinchok samolyot-samolyotning modeli, globus - erning modeli, planetariy ekrani - osmon va undagi yulduzlar modeli, S=v*t formula – jism harakati modeli. Bu bayon qilingan predmetlar grafik tasvirlar, formulalar bir "model"so‘zi bilan birlashadilar.
Modellashtirish deganda obe‘kt (tizim)ning modeli yordamida shu obe‘ktning xossalarini tadqiq qilish jarayonini tushuniladi. Modellashtirish bilish obe‘ktlarini ularning modellari yordamida tadqiq etish, kuzatilayotgan predmet va hodisalarning modellarini yasash va o‘rganishdir. Obe‘ktni uning modeli yordamida bilish modellashtirishdir.
Modelning modellashtirilgan ob’ektga mosligini modelning adekvatligi deyiladi. "Adekvatlik"so’zi lotinchadan tarjimada teng, tenglashtirilgandegan ma’noni bildiradi.


Modellarni siniflarga ajratish.
Modellarni yagona sinfga ajratilishi mavjud emas, ammo ularni modelllarni quyidagi hillariga ajratish mumkin:
Modellash yo’li bo’yicha:
Simvol yoki til bilan;
Buyumli yoki materially.
Tabiatini mos kelishi bo’yicha:
Fizik mos kelishi;
Asbobli.
Vazifasiga ko’ra:
Tabiat qonunlarini o’rnatish uchun, geoseologik;
Boshqarish usullarini ishlab chiqish uchun, axborotli;
Modellarni qurish yo’liga ko’ra:
Ichki struktura malumotlariga ko’ra - nazariy (analitik);
Tizimga kirish va chiqish orasidagi bog’lanishga ko’ra – formal;
Kombinatsiyalashgan.
Bayon qilish tilini hiliga ko’ra:
Tekstli yoki diskriptli;
Grafik (chizmalar, sxemalar);
Matematik;
Aralash.
Modelni muhitdagi koordinatalariga bog’liq ravishda parametrlari:
Taqsimlangan o’zgaruvchilari bilan (muhitda o’zgaradi);
Mo’ljallangan o’zgaruvchilari bilan (muhitda o’zgarmaydi).
O’zgaruvchilarga bog’liqligiga ko’ra:
Bog’liq bo’lmagan;
Bog’liq bo’lgan.
Qurilish tamoiliga ko’ra;
Ehtimolli yoki stoxastik;
Determinirlangan (sababiga ko’ra).
Vaqtiga ko’ra kirish o’zgaruvchilarini o’zgarishiga ko’ra:
Statistik yoki statsionar;
Dinamik yoki statsionar bo’lmagan.
Modelni moslashuviga ko’ra:
Adaptiv;
Adaptiv bo’lmagan
Sozlashni moslashuv yo’liga ko’ra (adaptiv modellar uchun):
Qidiriladigan (hatoni minimumiga ko’ra);
Qidirilmaydigan.
Orginalga mos kelish darajasiga ko’ra:
Izamorf (obyektga qatiiy mos keluvchi);
Gomorf (obyektni baza mavjud hossalarini aks ettiradi).
Tabiatiga ko’ra:
Geometrik yoki materialliga o’hshash (fotografiya);
Belgili, bunda grafik va matematik ham hisobga kiradi;
Deskriptiv.
bu v: Modellash tamoiliga ko’ra:
Fizik modellar bu bilan bir qatorda geometrik (samolyot modeli);
Inson hayotining amalda barcha soxalarida kompyuter modellaridan foydalaniladi, shuning uchun “Kompyuterli modellash” hildagi kurslar oliy o’quv yurtlarining turli yo’nalishlarida o’qiydigan talabalar uchun o’quv dasturiga kiradi. Tshunarli, ushbu fandagi malumotlar oliy o’quv yurtini yo’nalishi o’sha kompensinsiyalarni to’plami bilan aniqlanadi, uning oqibatida talabalarda tegishli mutahasisliklar shakllanaladi.
Oliy o’quv yurtida (OO’Yu) bu fanni o’rganish kitoblardan foydalanishni talab qiladi. Juda ko’p o’quv qo’llanmalari mavjud, ularda kompyuterli modellashni u yoki bu hillari tahlil qilinadi elektronika mexanika gidrodinamika teplotexnika, iqtisodiyot, demografiya, sotsiologiya va boshqalarni turli soxalaridagi maxsus masalalarni yetarli darajada yechish uchun mahsus dasturiy mahsulotlarni imkoniyatlari ko’rib chiqiladi.
Kelajakda bo’ladigan muhandislar maxsus dasturiy mahsulotlar bilan tanishishlari kerak (MatLab, ANSYS, Simulink va boshqalar), bular ado etish usullarini o’zlashtirishdagi texnik masalalarni yechish imkonini beradi, yoki algaritmni boshqa turlarini hamma kirishi mumkin bo’lgan dastur yordamida ado etish usullarini o’zlashtiradi.
Yuqori darajadagi ishonch bilan faras qilish mumkinki kompyuter modellashni asosiy usullari shunday effektiv bo’lishi mumkin qachonki ular talabalarning ko’plab kompyuter dasturlarini, fizik modellashni biologik va satsial boshqa jarayonlarni kompyuter dasturlarini yaratish va o’rganish bo’yicha talabalar faoliyat ko’rsatsa.
Kurs leksiyalaridan iborat bo’ladi, ularda nazariy masalalar ko’rib chiqiladi va kompyuter sinifida o’tkaziladigan amaliy mashg’ulotlarda ko’rib chiqiladi. Bu mashg’ulotlar mobaynida har bir talaba o’zini kompyuterida ishlaydi, ular mustaqil murakkab bo’lmagan kompyuter modellarini to’plamini mustaqil yaratish va ularda tegishli hisoblash tajribalarini o’tkaza olishi lozim.
Kompyuter modellashni natijasi foydalanilayotgan dasturlash muhitiga bog’liq bo’ladi. Quyidagi variantlar mavjud:
1. Dasturlash tili (QBasic, Pascal, C++ va boshqalar).
2. Visual dasturlash tillari (Delphi, Visual Basic).
3. MathCad, Excel, Maple va boshqalarni matematik paket hillari. Ular algebraik va differensial tenglamalar tizimini sirt yoki diogramma grafikiga mos kelishini qurish imkoniyatini beradi
4. Electronics WorkBench, Multisim, MatLab, ANSYS va boshqalarni komponent modellash paketi hillari, ular bilan ishlash tekshirilayotgan obyektni struktura modelini yaratishni ko’zda tutadi, strelkalar bilan bloklar elektron sxema va boshqalarni ulanishi ko’rinishida.