Toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali

Ammiakli usulda kalsinirlangan soda olish.
Hosil bo‘lgan NH4Cl dan esa ammiak regeneratsiya etilib, absorbsiya bo‘limiga yuboriladi:
2NH4Cl +Ca (OH)2  2NH3+2H2O+CaCl2 )
CaCl2 chiqindi sifatida maxsus yig‘indilarda saqlanadi.
Kalsiy gidrooksid olish uchun zarur bo‘lgan CaO karbonat xomashyosidan olinadi.(bo‘r, ohak toshi va boshqalar).
CaCO3CaO+CO2
CO2 gazi karbonizatsiya bo‘limiga yuboriladi, SaO dan esa kalsiy gidrooksidi olinadi.
CaO+N2O  Sa (ON)2
Barcha soda zavodlarida NaCl suv eritmasi Na2CO3 va Ca(OH)2 yordamlarida Ca va Mg ionlaridan tozalanadi.
MgCl2+Ca(OH)2Mg (OH)­2+ CaCl2
CaCl2+Na2CO3 CaCO3+2NaCl
CaCO3 va Mg(OH)2 chiqindi sifatida saqlangichlarga tashlanadi, tozalangan NaCl eritmasi absorbsiya bo‘limiga yuboriladi.
Solve usulida soda ishlab chiqarishning prinsipial sxemasi
Ushbu usulda sodani ammoniy gidrokarbonat orqali olinadi:
NH4HCO3+NaCl⇄NaHCO3+NH4Cl (1)
Soda zavodlarida ammoniy gidrokarbonat NaCl suv eritmasi, NH3 va CO2 gazlaridan olinadi:
NaCl+NH3+CO2+H2O⇄NaHCO3+NH4Cl (2)
Ushbu reaksiya 2 ta pog‘onada o‘tkaziladi. Birinchi pog‘onada absorbsiya va ikkinchi pog‘onada karbonizatsiya jarayonlari o‘tkaziladi. Karbonizatsiya jarayonida cho‘kmaga tushgan NaHCO3 filtratsiya usuli bilan ajaratiladi va uni parchalash natijasida soda olinadi:
2NaHCO3Na2CO3+CO2 (3)
Parchalash temperaturasi 160-1800C tashkil qiladi. Hosil bo‘lgan uglerod oksid gazi karbonizatsiya bo‘limiga yuboriladi va bu erda asosiy jarayonlardan tashqari bir nechta yordamchi jarayonlar o‘tkaziladi.
Hosil bo‘lgan NH4Cl dan ammiak regeneratsiya etilib, absorbsiya bo‘limiga yuboriladi:
2NH4Cl+Ca(OH)22NH3+2H2O+CaCl2 (4)
CaCl2 chiqindi sifatida maxsus yig‘indilarda saqlanadi. Kalsiy gidrooksid olish uchun zarur bo‘lgan CaO karbonat xomashyosidan olinadi (po‘r oqi, ohak toshi).
CaCO3CaO+CO2 (5)
CO2 gaz karbonizatsiya bo‘limiga yuboriladi, CaO dan kalsiy gidrooksid olinadi.
CaO+H2O⇄Ca(OH)2 (6)
Barcha soda zavodlarida NaCl suv eritmasi Na2CO3 va Ca(OH)2 yordamlarida Ca va Mg ionlaridan tozalanadi.
MgCl2+Ca(OH)2→Mg(OH)2+CaCl2 (7)
CaCl2+Na2CO3→CaCO3+2NaCl
CaCO3 va Mg(OH)2 chiqindi sifatida saqlangichlarga tashlanadi, tozalangan NaCl eritmasi absorbsiya bo‘limiga yuboriladi.
Soda ishlab chiqarish bo‘limlarining bir biriga bog‘lanishi 1 chi rasmda ko‘rsatilgan.