Тошкент давлат шарқшунослик университети сиртқи -мутахасислик босқич талабаси турдимурадов достоннинг ёрдамчи тарих фанидан оралиқ назорат иши

O‘rta Osiyo olimlarining xronologiya rivojlanishiga qo‘shgan hissasi

• О‘rta asrlarda xronologiya rivojiga Markaziy Osiyolik olimlar Ahmad al-Farg‘oniy (797-865), Abu Rayhon Beruniy (973-1048), Umar Xayyom (1048-1131) va Mirzo Ulug‘bek (1394-1449) kabi olimlar katta xissa qо‘shdilar.
• Ahmad al-Farg‘oniy ilmi-hay’at (falakiyotshunoslik-astronomiya), riyoziyot (matematika) va jо‘g‘rofiya (geografiya) fanlari bilan shug‘ullanib, qator ilmiy asarlar yozib qoldirdi. Ahmad al-Farg‘oniy halifa al-Ma’mun topshirig‘iga binoan Damashqdagi rasadxonada osmon jismlari harakati va ularni aniqlash, yangi “Zij” yaratish ishlariga rahbarlik qildi. Ahmad al-Farg‘oniyning “Kitob al-harakat as-samoviya va javomi’ ilm an-nujum” (Samoviy harakatlar va umumiy ilmi kitobi) astronomik asari hisoblanadi. Bu asar “Astronomiya asoslari haqidagi kitob" nomi bilan ma’lum bо‘lib, 1145-1175 yillarda Yevropada lotin tiliga tarjima etilgan. Olim “Alfraganus” nomi bilan G‘arbda shuhrat topadi. Uning asarlaridan asrlar davomida Yevropa universitetlarida asosiy darslik sifatida foydalanilgan. Ahmad al-Farg‘oniyning “Yerdagi ma’lum mamlakatlar va shaharlarning nomlari va har bir iqlimdagi hodisalar haqida” asari ham mashhur. Uning asarlarida yerning yumaloqligi, bir xil osmon yoritqichlarining turli vaqtda kо‘tarilishi, tutilishi va bu tutilishlar har bir joyda turlicha kо‘rinishi yani masofalar о‘zgarishi bilan ularning kо‘rinishi ham о‘zgarishi haqida qimmatli mulohazalar bildirilgan.