|
Иккинчи боб бўйича хулоса ....................................................................
|
|
Хулоса ..........................................................................................................
|
11
|
Фойдаланилган адабиётлар рўйхати......................................................
|
60
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Кириш
Мавзунинг долзарблиги; Жанубий ва Марказий Осиё минтақасини бир бири билан боғловчи Покистон Ислом Республикаси замонавий дунёнинг деярли барча етакчи кучлари қизиқишининг марказидаги давлатдир. Муиахассисларнинг фикрига кўра, Покистон ўз тарихининг барча даврларида ҳам, ички сиёсатдан кўра кўпироқ ташқи сиёсатда мувофақиятли қарорлар қабул қилиб келди. Кўп жиҳатдан мамлакатнинг ички барқарорлиги ва иқтисодий тараққиёти ҳам ҳукуматнинг ташқи сиёсатида эришаёиган ютуқларига боғлиқ бўлиб қолмоқда. Покистон ташқи сиёсатида анаъанавий равишдаги асосий йўналишлар АҚШ, Араб давлатлари ва Европа иттифоқидаги давлатлар бўлиб келган бўлса ХХI асрга келиб бу йўналишларда айрим ўзгаришларни кузатиш мумкин бўлмоқда. АҚШ ҳар доимгидек мамлакат ташқи сиёсатида асосий йўналиш бўлиб қолаётганига қарамасдан сўнги йилларда Хитой кўпироқ манфаатли бўлиб кўринмоқда, шунингдек араб давлатлари ҳам ўз аҳамияти юқотмаган бўлсада бироқ Покистон бугунги кунда ҳамкорлар сафини Россия ва Марказий Осиё давлатлари ҳисобига кенгайтиришга интилмоқда.
Покистоннинг Марказий Осиё мамлакатлари билан алоқалари чорак асрдан кўпроқ вақтни ташкил этади, Покистон ўз ташқи сиёсатининг замонавий қиёфасини шакллантиришда Марказий Осиё векторига алоҳида аҳамият бермоқда. Покистоннинг Марказий Осиёда олиб борадиган ташқи сиёсатида икки аосий мақсад кўзланган. Биринчидан, минтақадаги сиёсий ва иқтисодий таъсирини кенгайтириш, шу орқали, Ҳиндистоннинг Ўрта Осиё мамлакатларида иштирокини камайтиришга эриши, ўз ҳудуди орқали Марказий Осиё давлатларига кирадиган ва улардан чиқадиган юклар учун қулай транзит йўлагини ривожлантириш. Иккинчидан эса, Ислом республикаси, шунингдек, Ислом блоки доирасида кенг қамровли қўшничилик ва ҳамкорлик ҳудудини яратишни ҳамда унинг раҳбарига айланишни режалаштирган.
Ўз навбатида, Покистон Ислом республикаси билан алоқаларни мустаҳкамлаш Марказий Осиё республикалари минтақавий сиёсатининг устувор йўналишларидан бири ҳисобланади. Улар, Покистонни Осиё минтақасида хавфсизликни таъминлашда, кенг кўламли инсон ресурсларига эга ҳамда саноат ва ҳарбий салоҳиятни оширишда муҳим шерик сифатида кўрадилар. Покистонда транспорт коммуникацияларидан, шу жумладан Гвадар денгиз портидан транзит савдоси учун фойдаланиш имконияти минтақа давлатларини қизиқтиради. Гвадар денгиз порти мамлакатнинг энг кам ривожланган вилоятларидан бири Балужистон вилоятида жойлашган. Гвадар порти, Марказий Осиё ва Форс кўрфази араб давлатларини бир бири билан боғлаши ҳамда Марказий Осиё минтақасини очиқ денгизларга олиб чиқиш имкониятига эгалиги билан минтақа республикаларининг катта қизиқишига сабаб бўлмоқда. 2007 йилда Хитой компаниялари томонидан қурилган Гвадар порти Покистонга Ғарбий Осиё, Африка ва Европага савдо йўлларини диверсификация қилиш имкониятини беради.
Покситоннинг Марказий Осиё давлатлари билан ҳамкорлик алоқларини ўрганишнинг долзарблиги икки ҳолатга боғлиқ назаримда, улар: биринчидан, ҳозирда Покистон Марказий Осиёда таъсир доиралари учун кечаётган "Яанги Катта Ўйин" нинг иштирокчиларидан бирига айланганлиги кўзга ташланмоқда. Бу эса унинг сиёсий мақсадларини тушуниш заруриятини вужудга келтиради. Иккинчидан, Марказий Осиё минтақасининг жаҳон бозорларига чиқишга нисбатан эҳтиёжи кенгайиб борар экан, бу борада Покистон энг самарали шерик бўлиб кўринади. Шу нуқтаиназардан савдо иқтисодий муносабатларни ривожлантириш бўйича имкониятларни кўриб чиқиш муҳим аҳамияткасб этади.
Шундай қилиб, Покистоннинг Марказий Осиёда давлатлари билан ҳамкорлик алоқларини кучайтириши томонларнинг умумий манфаатларига бирдек жавоб беради. Бу борадаги ишларни ривожлантириш учун эса бир қатор масалаларни муҳокама қилиш ҳамда бартараф этиш талаб қилинади. Мазкур малакавий ишда ўзаро ҳамкорлик алоқаларидаги асосий жиҳатлар ва муаммолар кўриб чиқилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
