Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti kurs ishi mavzu: Turk tilidagi arabcha va forscha qatlam va ularning o'zlashish sabablari. Bajardi

Ishning maqsad va vazifalari. Ishdan asosiy maqsad, turk tilidagi arabcha va forscha qatlamni o‘rganish, bu bilan kurs ishni himoyaga taqdim etishdir. Belgilangan maqsadga erishish uchun quyidagi vazifalarni bajarish lozim bo‘ladi:
- turk tilining leksik qatlamlarini sanab o‘tish;
- turk tili leksikasida arab va forscha so'zlarning o‘rnini aniqlash;
- turk tilining lug‘at tarkibida o'zlashgan qatlamning taxminiy miqdorini belgilash;
- turk tilidagi o'zlashgan qatlamning semantik xususiyatlari haqida so‘z yuritish;
- turk tilidagi o'zlashgan qatlamning sinonimlik munosabatlarini ta’kidlash;
- o'zlashgan qatlamning badiiy asarlar leksikasida tutgan o‘rnini belgilash;
Mavzuning o‘rganilganlik darajasi. Turk tilida arabcha va forscha qatlamni o‘rganish sohasida ancha ish amalga oshirilganligi hammaga ma’lum. Ilmiy adabiyotlarda o'zlashgan qatlam tilning boshqa qatlamlari bilan birga olib ko‘rib chiqilgan va ba’zi o‘rinlarda muayyan fikrlar bayon etilgan. Turk tilining leksikologiyasi, semantikasiga oid o‘quv va ilmiy adabiyotlarda, amalga oshirilgan ba’zi ilmiy adabiyotlarda o’zlashgan qatlam ustida qisqacha to‘xtab o‘tilgan.
Turkcha o’zlashgan qatlam va ularning o‘ziga xosliklari borasida Yevropa fanida va rus tilshunosligida qiziqarli tadqiqotlar amalga oshirilgan. Mazkur mavzu turkiy xalqlarning tarixi, madaniyati, ma’naviy qadriyatlari va urf-odatlarini saqlab qolish ma’nosida ham doimo dunyo fanining diqqat markazida turgan deyish mumkin. Turkcha o’zlashgan qatlamni Turkiyada nashr etilgan ensiklopedik lug‘atlarda ham ko‘rish mumkin.
Ushbu kurs ishini tayyorlash jarayonida o‘zbek va turk tillaridagi o’zlashgan qatlamning leksik-grammatik xususiyatlariga oid turk va o‘zbek tillarida nashr etilgan ilmiy va tanqidiy adabiyotlar, risolalar, maqolalar material sifatida to‘plandi va ko‘rib chiqildi. Shuningdek, XX asrning so‘nggi yillari va XXI asrning boshlarida nashr etilgan ba’zi ilmiy ishlardagi mavzu bilan bog‘liq fikrlardan foydalanildi. Ularda ko‘tarilgan ilmiy muammolarga, qolaversa, ilmiy ishni yozish tartibiga alohida e’tibor berildi. Tadqiqot jarayonida o’zlashgan qatlam so'zlari tahlil va qiyos etilar ekan, o‘zbek va turk tillaridagi turli xil lug‘atlardan keng foydalanildi.