Toshkent davlat sharqshunoslik instituti ―Sharq tillarini o‗qitish metodikasi va pedagogika‖ kafedrasi

Tarbiya  metodlari  (usullari)  — o‗qituvchi  - tarbiyachining  o‗quvchilarga  ta‘sir  ko‗rsatish 
usullari, ularga ijobiy xulq-atvor ko‗nikmalari va malakalarini singdirish maqsadida ularning xayoti 
va  faoliyatini  tarbiyaviy  jixatdan  to‗g‗ri  tashkil  etish  yo‗llaridir,  aniqrog‗i,  tarbiya  usuli  deb 
tarbiyachining  bolalarda  axloq-odob  fazilatlarini  tarkib  toptirish  maqsadida  ularning  ongi  va 
irodasiga ta‘sir etish yo‗llariga aytiladi. Tarbiya usullari tarbiyaing maqsadi va mazmunidan kelib 
chiqib, komil inson shaxsini tarbiyalashga qaratilgandir. 
Tarbiyaning  mutlaqo  yangi  metodlarini  yaratishga    bironta  tarbiyachining  kuchi 
yetmaydi.  Metodlarni  takomillashtirish  muammosi  doimo  mavjud,  har  bir  tarbiyachi  o‗zining 
imkoniyatiga  ko‗ra  uni  hal  qiladi,  tarbiya  jarayonining  aniq  shart-sharoitlariga  mos  ravishda 
o‗zining xususiy qarashlarini ifoda etish asosida umumiy metodikani boyitadi. 
Metodning  ijobiy  va  salbiysi  bo‗lmaydi,  tarbiya  jarayonida  ma‘lum  yo‗lni  yuqori 
darajadagi  samarali  va  samarasiz  deya  baholash  mumkin  emas.  Metodning  samaradorligini  u 
qo‗llanilayotgan sharoit nuqati nazaridan baholash mumkin. 
Ajdodlarimiz davr sinovidan o‗tgan ajoyib insoniy fazilatlar xamda ularni amalga oshirish 
usul  va  vositalarini  yaratganlar,  shu  asosda  yoshlarniijtimoiy  xayot  talablariga  javob  beradigan 
kishilar  qilib  tarbiyalab  kelganlar.  Bolalarda  insoniy  xis-tuyg‗ularni  tarbiyalashning  asosi— 
kishilarga  mexr-muxabbat  qo‗yish,  izzat-xurmat  bilan  muomala  qilish,  insoniy  xuquqlarni  ximoya 
qilish,  qadrlash,  kishilar  oldidagi  o‗z  burchinianglash,  odamlarga  nisbatan  samimiy,  xalol  va 
rostgo‗y bo‗lish kabi odob va axloq qoidalarini o‗z ichiga oladi. 

---

O‗zbek xalq pedagogikasining muxim axamiyatga ega bo‗lgan xususiyatlaridan yana birifolklor 
materiallarida  xalq  pedagogikasida  qo‗llaniladigan  tarbiya  yo‗llari,  usuli  va  vositalarining 
yoritilishidir. 
Mexnatkash  xalq  ommasi,  yuqorida  qayd  qilib  o‗tilganidek,  uzoq  davrlar  davomida 
vujudga  kelgan  tarbiya  usullari  va  vositalaridan  foydalangan.  Chunonchi,  tushuntirish,