Toshkent davlat sharqshunoslik instituti ―Sharq tillarini o‗qitish metodikasi va pedagogika‖ kafedrasi

kologik  tarbiya. 
Bugungi    kunda  insoniyatni  xavf  ostida  qoldirayotgan  xodisalardan  biri 
ekologik  vaziyat  xisoblanadi.  Jamiyatning  atrof-muxit  bilan  o‗zaro  buzilgan  aloqasi  keng  jamoatchilik 
o‗rtasida  katta  tashvish  uyg‗atmoqda.  Insonning  tabiiy  boyliklaridan  xaddan  tashqari  oshiqcha 
foydalanishi  oqibatida  sayyoramizning  qiyofasi  o‗zgarib  bormoqda.  Yashil  o‗rmonlar  siyraklashib, 
o‗simlik  va  xayvonot  turlari  kamaymoqda,  foydali  qazilmalar  tugab  bormoqda.  Suv  xavzalari  va 
atmosfera xavosining ifloslanishi, chiqindi moddalarining ortib borishi natijasida axolini oziq-ovqat bilan 
ta‘minlash,  energiya  va  chuchuk  suv  muammolari  borgan  sari  murakkablashmokda.  Oqibatda,  million-
million yillar davomida turgun bo‗lgan tabiiy xolatga putur yetmoqda.  
Tabiatning  ekologik  barqarorligi,  turg‗unligi  va  uning  tabiiy  qonunlarining  buzilishiga  insonda 
ekologik  bilimlarning  yetishmasligi,  tabiatning  kelajakdagi  ekologik  xolati  qanday  bo‗lishini  oldindan 
ko‗ra bilmasligi sabab bo‗lmoqda. 
E
kologik  bilim
  -  bu  tirik  tabiatning  tuzilishi,  rivojlanishi,  o‗zgarishi,  yer  yuzidagi  tirik 
jonzotlarning  xolati,  ularning  bir-birlari  va  atrof-muxit  o‗rtasida  bo‗lib  turadigan  munosabatlarni,  tabiiy 
boyliklarning  son  va  sifatini,  xajmini,  xillarini  xamda  ularni  saqlash  va  tejamkorlik  bilan  foydalanish 
yo‗llarini o‗zlashtirishdan iboratdir. 
Inson  tabiatga,  o‗zini  o‗rab  olgan  muxitga  nisbatan  o‗z  munosabatini  o‗zgartirishi,  tabiat 
qonunlarini  bilishi,  o‗rganishi  va  ular  asosida  o‗z  xayotini  rivojlantirishi  shart.  Tabiat  qonunlariga  mos 
keladigan xayot yo‗llarini ishlab chiqish kerak. Aks xolda inson va jamiyat katta tabiiy ofatlarning kelib 

---

chiqishiga sababchi bo‗ladi va shu ofatlardan xalok bo‗ladi.  
Bir necha million yillar davomida bunyod bo‗lgan koinotning tabiiy ko‗rinishi keyingi 10-15 yil 
ichida  juda  og‗ir  xolatga  tushdi.  Xavo  buzildi,  ifloslandi.  Jumladan  tuproq  zaxarli  moddalar  bois 
―jaroxatlandi‖, suvlar turli moddalar bilan ifloslandi va xokazo. Bu xolatlar oqibatda inson salomatligiga 
salbiy ta‘sir qila boshladi. 
Xozirgi  kunning  eng  dolzarb  muammolaridan  biri  fan-texnika  yutuqlari  asosida  axolining  turli 
tabaqalari  orasida  ekologik  ta‘lim-tarbiya  va  madaniyatga  oid  bilimlarni  oshirish  yo‗li  bilan  tabiat 
muxofazasini tezlashtirishning turli chora-tadbirlarini ishlab chiqish xsoblandi. 
E