Toshkent davlat sharqshunoslik instituti ―Sharq tillarini o‗qitish metodikasi va pedagogika‖ kafedrasi

ta‘lim
»,  «
tarbiya
»,  «
ma‘lumot
», 
«inson 
kamoloti», 
xamda 
«insonning  shakllanishi» 
degan  so‗zlarniishlatdik.  Bu  so‗zlar  o‗zaro 
bog‗langan  bo‗lib,  bir-birini  to‗ldiradi.  Ularni  pedagogikaning  asosiy  kategoriyalari  deb 
nomlaymiz. 
Pedagogika  fanida
  yana  bir  qator 
tushunchalar  (kategoriyalar)  mavjud 
bo‗lib,  ular 
bir-biri bilan uzviy bog‗liqdir. 
Bular 
bilim,  ko‗nikma,  malaka,  maxorat,  odob-axloq,  shaxs,  shaxsning  axloqiy 
sifatlari, tizim, intizomdir
.  
Ma‘lumki, 
tarbiya
  tushunchasi o‗sib  kelayotgan  avlodda  xosil  qilingan bilimlar asosida 
aqliy kamolot-dunyoqarashni, insoniy e‘tiqod, burch va mas‘uliyatni, jamiyatimiz kishilariga xos 
bo‗lgan axloqiy fazilatlarni yaratishdagi maqsadniifodalaydi. Shu ma‘noda tarbiya deb tarbiyachi 
o‗zi xoxlagan  sifatlarni  tarbiyalanuvchilar  ongiga  singdirish  uchun  ularning  ruxiyatiga  ma‘lum 
maqsadga ko‗ra tizimli ta‘sir ko‗rsatishiga aytiladi. Tarbiya bola tug‗ilishidan boshlab, umrining 
oxirigacha davom etadigan jarayondir. Shu tufayli tarbiya so‗zi ko‗p vaqtlarda ta‘lim, ma‘lumot 
jarayonlariga  kiradigan  ishlarning  mazmunini  xam  anglatadi.  Tarbiya    ta‘lim  va  ma‘lumot 
natijalarini o‗zida aks ettiradi. 
Xalq  og‗zakiijodiyoti  va  pedagogikasida  tarbiya  muammosi  zarur  iqtisodiy,  ijtimoiy, 
jismoniy,  ma‘naviy  qarashlarni  qamrab  olgan  bo‗lib,  tarbiya  orqali  amalga  oshirilishi  ko‗zda 
tutiladi.  Tarbiyaning  kuch-qudratini  A.  Navoiy  «Maxbul  ul-qulub»  asarida  quyidagicha 
ta‘riflaydi: