Toshkent davlat sharqshunoslik instituti sharq filologiyasi fakulteti turkiy tillar kafedrasi


KO’RSATISH SIFATLARI. (İŞARET SIFATLARI) VA SIFAT YASOVCHI QO’SHIMCHALAR. (SIFAT YAPIM EKLERİ)



Download 52,65 Kb.
bet7/31
Sana12.02.2022
Hajmi52,65 Kb.
#445203
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   31
Bog'liq
Ibragimova Komila sh.f turk. kurs ishi

KO’RSATISH SIFATLARI. (İŞARET SIFATLARI) VA SIFAT YASOVCHI QO’SHIMCHALAR. (SIFAT YAPIM EKLERİ)


Korsatish sifatlari (işaret sıfatları yoki gösterme sıfatları). Ko’rsatish sifatlari otlar bilan birga kelganda predmetni ko’rsatish yo’li bilan aniqlashtiradi va unga makon, zamon yoki tasavvurda uzoq-yaqinligiga ko’ra bir joyni belgilaydi. Ko’rsatish sifatlari predmetlarning o’rnini ko’rsatadi, ularga ishora etadi: bu ağaç, şu çiftlik, o dağlar, bu yaz, bu davranış, o anlaşma kabi.
Ko’rsatish sifatlarining shakli ko’rsatish olmoshlari bilan bir xil: bu, şu, o, ol, şol, işbu. Hozirgi zamon turk tilida qo’llanib kelinayotgan ko’rsatish sifatlari bu, şu, o dir.
Ol” va ”şol” ko’rsatish sifatlari eskirgan shakllar bo’lib, ular eski turkiy matnlarda uchraydi. Adabiy tilda eskirgan deb qaraluvchi ol şol < iş ol, iş-bu < iş bu olmoshlari, kopincha, ko’rsatish sifatlari vazifasida qo’llanadi, ya’ni hozirgi turk tilidagi ‘o’ ko’rsatish sifati eski “ol” dan, “şol” ko’rsatish sifati esa eski “ ko’rsatish ko’makchisi bilan “ol” olmoshining birikuvidan tashkil topgan “uşol” dan yuzaga kelgan: “Ol mahkemenin hűkműne derler mi adalet?”2
İşbu ko’rsatish sifati turk tilida kam qo’llanadi. Bu so’z ‘bu’ sifatining kuchaytirilgan shakli bo’lib, ‘uş’ va ‘bu’ dan yuzaga kelgan. Oldin ‘uşbu’, keyinchalik işbu shakliga kirgan. Bu ‘i’lashuv hodisasi turk tilidagi ‘uşda’ ning ‘işte’ (o’zbekchasi «mana») ga aylanishi natijasida ro’y bergan.
Sifatlar ko’plik qo’shimchasi olmaydi. Ta’kidlash joiz, turk tilidagi bunlar, şunlar va onlar so’zlari ko’rsatish sifati emas, ko’rsatish olmoshi bo’lgan bu, şu va o ning ko’plik shakllaridir.
Ko’rsatish sifatlari asl sifatlar singari gapda kesim vazifasida keladi: Mesele budur. Kitaplar şunlar. Anayol oymuş каби.

Download 52,65 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   31




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish