Toshkent davlat sharqshunoslik instituti mikro makro iqtisodiyot

YaIM daromadlar bo‘yicha ham xarajatlar bo‘yicha ham hisoblanishi mumkin.

Xarajatlar bo’ycha YaIMni hisoblashda butun bozor iqtisodiyoti sub’ektlarining umumiy xarajatlari e’tiborga olinadi. Mikroiqtisodiyotdan ma’lumki mamlakat iqtisodiyotida 3 ta asosiy sub’ekt: uy xo’jaligi, korxona va davlat ishtirok etadi. Aynan ular umumiy xarajatlarni amalga oshiradi. Mazkur xarajatlar tarkibi quyidagicha:

C (consumption) - shaxsiy iste’mol, uy xo’jaliklarining iste’moli va xarajatlari;

Ig (gross investment) - yalpi investitsiyalar, firmalar iste’moli, investitsion xarajatlar;

Ta’kidlash joizki YaIM tarkibiga yalpi investitsiya, ya’ni ichki investitsiya va amortizatsiya kiradi IgqInQd

Bu yerda, In (net investment) - sof investitsiya, d (deprication) - amortizatsiya

G (government) - davlat xarajatlari;

Ochiq iqtisodiyot sharoitida umumiy xarajatlar tarkibiga yana bir ko’rsatkich: NX(net export) - sof eksport ham qo‘shiladi. Sof eksport eksportdan import ayirish orqali aniqlanadi: X (export) – M (import)

Agar rezidentlarning chet-el tovarlariga bo’lgan xarajatlari, norezidentlar amalga oshirgan milliy tovar va xizmatlarga bo’lgan xarajatdan kam bo’lsa,u holda sof eksport ijobiylashadi.

Rezidentlarning chet-el tovarlariga bo’lgan xarajatlari, norezidentlarning milliy Tovar va xizmatlariga bo’lgan xarajatidan yuqori bo’lsa, tabiiyki sof eksport salmog’i salbiy bo’ladi.

Shu asnoda, YaIM xarajatlar bo’yicha quyidagicha aniqlanadi: