Toshkent davlat sharqshunoslik instituti bitiruv malakaviy ish

Qang’ha-qal’a – Sariqhamish ko’li yaqinida, Qang’haqir yonbag’rida, Toshhovuzdan 150 km shimoli-sharqda joylashgan qal’a.Uning yaqinidan Qangha daryosining qadimgi irmog’i oqib o’tgan bo’lib, bu irmoq Janubiy Daudanning quyi oqimiga tarkibiga kirgan. Bu qal’a ming yil davomida: miloddan avvalgi V asrdan milodiy IV asrgacha mavjud bo’lgan. Tarxi to’g’riburchakli ( 233x200m ). Qal’a hududida mustahkam turar joy inshoati aniqlangan. Devorlar xom g’ishtdan ko’tarilgan, unda devor ichki tor yo’lak (o’q otish galereyasi) bor, tashqi tomondan esa, to’g’riburchakli minoralar tutashgan. Janubi-g’arbiy devorda murakkab mudofaa qurilmalari mavjud. Ayrim joylarda uzunligi 35 metrli xandaqning o’rni ko’rinib turadi. Qal’a harbiy harakatlar natijasida tanazzulga yo’z tutgan: yo’qori qatlam bo’ylab olov izlari tarqalgan, Qang’haqal’aning daryo tomondan sharqiy burchak yaqinida devorda yirik yoriq ko’zga tashlanadi. Albatta bu yerdan dushman kirib kelgan deb xulosa qilish mumkin⁹⁰.
Qang’ha 2 – Xorazmning so’l qimidagi ilk temir davriga xos ( mil.avv. IX-V asrlar) ko’hna arxeologik manzilgoh, Toshhovuzdan 150 km janubi-g’arbda joylashgan.Hozigi kungacha 9 metrli devor saqlanib qolgan.
Qal’a hududida ( 4 ga yaqin) kulolchilik bo’yo’mlari, baliqchilikning tosh va suyakdan ishlangan qurollari topilgan. Sopol bo’yo’mlarning ko’mir bilan kuyib ketgan qoldiqlari miloddan avvalgi VI-V asrlarda Qang’ha 2 da ro’y bergan halokatdan dalolat berib, shundan so’ng bu yerda hayot qayta tiklanmagan.
Qirqmulla – 3 gektar maydonni egallagan 12 metrlikdagi tepalik Ko’hna Urgenchdagi Takash maqbarasidan 200 metr shimoli-sharqda joylashgan. Tepalikning g’arbiy qanoti qazib o’rganilishi natijasida xom g’ishtdan qurilgan yirik mudofaa devorini va kvadrat tarxdagi uchta minorani ochilishiga zamin yaratdi. Bu yerdan topilgan sopol idishlarning dastlabki namunalarining sanasi miloddan avvalgi V asrga to’g’ri keladi⁹¹.
Quyisoy 2- Xorazmda ilk temir davriga xos bo’lgan ( mil.avv. VII-VI asrlar) arxeologik manzilgoh, Shohsanam qal’asidan 13 km shimoli-sharqda joylashgan.Ikki daryoning ayrilish yerida joylashgan.12 gektar maydonni egalllagan.Shaharchadan topilgan o’ziga xos keramik materiallar tadqiqotchilarni Xorazmni so’l qismida alohida quyisoy madaniyatini ajratib ko’rsatishga imkoniyat yaratdi⁹².