Toshkent davlat pedagogika universiteti tabiiy fanlar fakulteti

antroponimlar
(antropo (yunoncha, antropos – odam
)
 
– odamga aloqador ekanlikni 
bildiruvchi yasama so‘z tarkibiy qismi) deb atalib, kishilarni ismi, familiyasi, laqabi, 
taxallusidan nom olgan geografik obyekt nomlari 
antropotoponimlar
yoki 
patronimlar
 
deyiladi. Bunday joy nomlarida davlat rahbarlari, noma’lum o‘lkalarga 
borib yangi joylarni kashf etgan geograf sayyohlar, tadqiqotchi olimlar, ularning 
qilgan ishlari, yozilgan asarlari, ko‘rsatgan jasorat va qahramonliklari o‘z aksini 
topgan. Antropotoponimlarda ana shunday kishilarning nomlari mangu saqlanadi. 
Bularga dunyo xaritasidagi Amerika, Kuk, Bering, Magellan, Kolumb, Gudzon, 
Livingiston, Barens, Laptevlar, Bass, Beruniy, Navoiy, Vashington kabi nomlarni 
kiritish mumkin.
Geografiya darslarida dunyo xaritasidan joy olgan turli xil jins, ijtimoiy kelib 
chiqishga ega bo‘lgan kishilar: sayyohlar, olimlar, malikalar, hukmdorlar, 

---

54 
sarkardalar va hakozolarning ismlaridan va ularni amalga oshirgan ishlari haqidagi 
ma’lumotlardan foydalanish mumkin. 
Bobokalon shoirimiz Yusuf Xos Hojib bundan salkam 1000 yil oldin – 1069- 
yilda yozgan „Qutadg‘u bilig“ dostonida insonlarning umri va undan qoladigan nom 
haqida shunday yozadi:
„
Tiriklikda ezguliklarni yig‘moq kerak. Ular keyinchalik yegulik va kiygulik 
bo‘ladi. Kishilarning ezgusi bu haqda shunday degan:
 – Bu nafas oluvchi, ya’ni tirik jon, oxir-oqibatda o‘ladi. Axir olamda 
tug‘ilgan odamzodning biri ozroq, boshqa biri ko‘proq yashaydi, so‘ng, baribir, 
vafot etadi. Lekin podshoning ham, oddiy odamning ham vofotidan keyin qoladigan 
narsasi – nomi bor[4, 19 - 20]“
.
Quyidagi jadvalda ayrim shaxslarning (A va B harflari bilan boshlangan) 
ismlari bilan ataladigan joy nomlarini keltirdik. 
1-jadval