Toshkent davlat pedagogika universiteti tabiiy fanlar fakulteti

ARPABODIYON
 
(PIMPINELLA ANISUM L)
 
NING BIOLOGIK VA 
KIMYOVIY XUSUSIYATLARI 
Mengto‘rayev A.A., Abduraxmonova I.A. (Sho‘rchi t. 125-sonli ko‘zi 
ojiz va zaif ko‘ruvchi bolalar uchun maxsus maktab)
Arpabodiyon 
Pimpinella anisum L
soyabonguldoshlar oilasiga kiradigan bir 
yillik о‘simlik. Ildizi о‘qildiz, yaxshi rivojlangan. Poyasi tik о‘sadi, yuqorisida 
shoxlaydi, bо‘yi 50 sm ga yetadi. Barglari navbat bilan joylashadi, pastki barglari 
bandli, yumaloq yoki bо‘yraksimon, о‘rtadagilari о‘rtacha uzun bandli, uchtali, 

---

249 
yuqoridagilari bandsiz, ingichka bо‘laklarga bо‘lingan. Tо‘pgulli murakkab 
soyabon, guli oq. Mevasi tuxumsimon yoki noksimon bо‘lib, ochilmaydigan och-
yashil kulrang bir urug‘li ikkita mevachadan iborat. Mevasi qora qisqa tuk bilan 
qoplangan uzunasiga ketgan kо‘p qovurg‘alari bor, ularda efir moyli kanalchalar 
joylashgan. Mazasi shirin ziravor ta’mli, 1000 dona urug‘ining vazni 3,5—4 g 
keladi. 
Arpabodiyonning Alekseyevskiy-38 navi Belgrad va Voronej viloyatlarida 
iqlimlashtirilgan. Bizda ana shu navlari ekiladi. Arpabodiyon issiqqa va namga 
ancha talabchan. Uning urug‘i 6—8 kunda unib chiqadi. Urug‘ining unib chiqishi 
uchun 22—25°C optimal harorat hisoblanadi. Maysalari, 4—6°C ga yaqin qisqa 
muddatli sovuqqa bemalol chidaydi. О‘simlik gullay boshlagandan urug‘i 
yetilgunicha issiqni kо‘p talab qiladi. Vegetatsiya davri 120—130 kun davom etadi.
 
Xalq xо‘jaligidagi ahamiyati. 
Arpabodiyon urug‘ining tarkibida 2,5—4 
foizgacha efir moyi bо‘ladi (100 kg kunjarasida 85 kg oziq birligiga teng). 
Arpabodiyonning vatani kichik Osiyo hisoblanadi. Arpabodiyon Belgrad va Voronej 
viloyatlarida, shuningdek, Markaziy Osiyo, Ukrainaning о‘rmondasht qismida 
uncha katta bо‘lmagan maydonlarga ekiladi. Urug‘ hosili gektariga 6—8 s ni tashkil 
etadi.