Toshkent davlat pedagogika universiteti tabiiy fanlar fakulteti

Bolaiar gijjasi (
Enterobius vermicularis
) 
ham keng tarqalgan, lekin ular juda 
mayda, ya’ni urg‘ochisining uzunligi 10-12 mm, erkaginiki esa, 2-5 mm bo‘ladi.
Tanasining bosh tomoni qavarib chiqqan va kengaygan kutikula-vezikula 
bilan o‘ralgan. Erkagining askaridadan farqi - dum tomonida bitta spikulasi 
borligidir (askaridada spikula ikkita bo‘ladi). Og‘zi uchta lab bilan o‘ralgan. 
Qizilo‘ngachi sharsimon kengaygan bulbus bilan tugaydi. Bulbusda kutikulali 
chaynash plastinkalari bor.
Bolalar gijjasi odamlar, ayniqsa, yosh bolalar ingichka ichagining ikkinchi 
yarmida va yo‘g‘on ichagida parazitlik qiladi. Urug‘langan ur-g‘ochi gijjalar tunda 
anal teshikdan faol harakatlanib, anus atrofiga chi-qadi va bu yerda teri burmalariga 
10-20 mingga yaqin tuxum qo‘yadi.
Tuxum qo‘yishdan oldin gijjalar suyuqlik ajratadi, bu suyuqlik yordamida 
tuxumlar teriga yopishadi. Parazit anal teshigi atrofiga chiqib o‘zidan suyuqlik 
chiqarib, tuxum qo‘yayotganida bu joyni qichitadi. Natijada bola juda bezovtalanadi 
va beixtiyor qashinadi. Urg‘ochi gijja tuxum qo‘yib bo‘lganidan keyin burishib 
o‘ladi. Qo‘yilgan tuxum 4-6 soatda yuqumli holatga keladi. Bu parazitning 
urg‘ochisi 25-30 kun yashaydi. Erkagi urg‘ochisini otalantirgach, o‘lib ketadi. 
Gijja bilan kasallangan bola kam uxlaydi, asabiylashadi, injiq bo‘ladi, 
ishtahasi yo‘qoladi, ko‘ngli ayniydi, qorni og‘riydi va boshi aylanadi. Bola 
qashingan paytda gijja tuxumlari ichki kiyimlarga, barmoqlariga, tirnoqlari orasiga 
o‘rnashib qoladi va qo‘lini yuvmasdan ovqatlansa yoki barmoqlarini og‘ziga solsa, 
parazit holarda tuxumi bolaning ichiga tushadi. Tuxumdan lichinka chiqib, o‘sib 
rivojlanadi, 2-haftadan keyin voyaga yetadi. Shunday parazit holatda ostritsa 
bolaning ichida bir necha yil davomida saqlanadi. Gijja tuxumi kiyimda va polda 
uzoq saqlanishi mumkin. Gijja pashshalar, suvaraklar va boshqa hasharotlar orqali 
ham tarqaladi. Bolalar gijjasi bilan kurashish uchun shifokorlar bemorlarga issiq suv 
va margansovka eritmasi bilan klizma qilishni buyuradilar, ammo bu yaxshi natija 
bermaydi. Gijja bilan kasallangan bemorlarni davolash uchun vankin, kombantrin, 
vermoks, piperazin, medamin, adipinat kabi dorilar qo‘llaniladi. Gijja yuqishi yoki 
qayta yuqishidan bolani saqlash uchun yoshligidanoq sanitariya-gigiyena 
qoidalariga o‘rgatish lozim. Bolalarning tirnoqlarini kalta qilib olib, kiyimlarini 
dazmollab kiyishga odatlantirish kerak. Bolalar gijjasini tushirish uchun yarim 
stakandan kuniga 2 mahal 2-3 hafta davomida qizil sabzining suvini ichish lozim.