Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2021/ 6 - SON 
124 
edi. O‗zbek she‘riyatida birdaniga yashin chaqnadi, momoqaldiroq guldiradi go‗yo. 
Bu yashin sababli vataning butunittifoq, millating – sovet, degan soxta tuyg‗ularga 
o‗t ketdi. Bu momoqaldiroq Vatan haqidagi ko‗ngilda yashirinib yotgan 
kechinmalardan bong urdi. ―Men nechun sevaman O‗zbekistonni?‖ – bunday savolni 
ungacha hech kim bu tarzda kun tartibiga qo‗ya olmagan edi‖[2, 3-b.]. She‘rning ilk 
misralari ritorik so‗roq bilan boshlanadi.
Men nechun sevaman O‗zbekistonni; 
Nechun Vatan deya yeru osmonni;,
Aslida, dunyoda tanho nima bor; Paxta 
o‗smaydimi o‗zga elda yo;Yoki quyoshimi sevgimga sabab?
kabi
 
bir-biriga zanjirdek 
ulashgan savollar ijodkorni ham, o‗quvchini ham bir muddat o‗yga toldirmay 
qo‗ymaydi. 
She‘rning keyingi misralarida keltirilgan savollar ham mazmunan yuqoridagi 
fikrlarning mantiqiy davomi sifatida butun boshli millat, yurt, til, o‗tmish kabi 
tushunchalarni birlashtirib, o‗quvchining Vatan manzaralari to‗g‗risidagi tasavvurini 
kengaytira boradi: 
Men nechun sevaman O‗zbekistonni? 
Bog‗larin jannat deb ko‗z-ko‗z etaman, 
Nechun ardoqlarkan tuprog‗ini men 
O‗paman: «Tuprog‗ing bebaho, Vatan!» 
Aslida tuproqni odil tabiat 
Taqsim aylagan-ku yer yuziga teng. 
Nechun bu tuproq deb yig‗ladi Furqat, 
O, Qashqar tuprog‗i, qashshoqmiding sen?
[4, 20-b.] 
Bu satrlarni o‗qir ekan, Markaziy Osiyodan tortib Sibirning muzli 
o‗lkalarigacha Vatan deb tushunuvchi o‗quvchi ruhiyatida keskin o‗zgarish, ongida 
parchalanish yuz beradi.Shoirning nima demoqchi ekanligiga qiziqishi ortib, unga 
qo‗shilib shu savollarga javob axtara boshlaydi. She‘rning davomida bu masala 
oydinlashadi:
Xo‗sh , nechun sevaman O‗zbekistonni, 
Sababini aytgin desalar menga, 
Shoirona, go‗zal so‗zlardan oldin 
Men ta‘zim qilaman ona xalqimga.
[4, 20-b.] 
Shoirimizning she‘rlarini ichdan shu‘lalantirib turgan yana bir narsa bor. Bu – 
xalqqa bo‗lgan muhabbat. U xalq haqida yozish kerakligi uchun, ijodning ijtimoiy 
tomonlari ham bo‗lishi lozimligi uchun yozmadi; u xalqini jonidan sevgani uchun, 
uning dardlaridan dardmand bo‗lgani uchun, iqbolini sog‗ingani, mashaqqatlaridan 
ozurda bo‗lgani, zamon shamollarida mayishganidan ezilgani uchun yozdi [8,22-b.]. 
Shuning uchun bo‗lsa kerak, uning she‘rlarini o‗qish barobarida o‗quvchi Vatan 
tushunchasining mohiyatini to‗liqroq anglaydi, bu so‗z millat, ajdodlarimizning 
achchiq qismati, o‗tmish va kelajak, taqdir tushunchalari bilan uyg‗unlashgan holda 
milliy 
o‗zlikdan 
iborat 
ekanligini 
his 
qiladi.
 
―Sho‗ro zamonida yurt va millat to‗g‗risidagi haqiqatni to‗la-to‗kis ifodalash imkoni 
yo‗q edi. Tildan, tarix va qadriyatlardan bahs yuritish ham yozilmagan qonunlarga 

---