Toshkent davlat pedagogika universiteti fizika-matematika fakulteti fizika va astranomiya bakalavriat ta

M = g  l
M- dipоl mоmеnti, g- elеktrоn zаryadining аbsоlyut miqdori, l-mоlеkulаdаgi musbаt vа mаnfiy zаryadlаr mаrkаzlаri оrаsidаgi mаsоfа.
Mоlеkulаning dipоl mоmеntini tеgishli mоddаlаrning bа‘zi bir хоssаlаrini o‘lchash orqali aniqlаsh mumkin. Shundаy qilib tоpilgаn, dipоl mоmеntining qiymati mоlеkulаrning gеоmеtrik tuzilishi to‘g‘risidа muhim infоrmаtsiya bеrаdi.
Elektromanfiyliklari bir-biridan fark qiluvchi element atmolari o`zaro birikkanda, ular urtasida hosil bo`lgan ximiyaviy bog` kovalent qutbli bog` bo`ladi. Shunday bog`lanishli molekulalarda musbat va manfiy zarayadlarning assimetrik taqsimlanishini miqdoriy xarakterlovchi vektor kattalik molekulaning dipol momenti deyiladi.
Agar kimyoiy bog`ning dipol momenti noldan farqli bo`lsa, bog` qutblangan deyiladi. Molekulalarda bog`larning summar dipol hisobga olinadi. Shunga ko`ra: CO<sub>2</sub> molekulasidagi har bir C=O – bog`i qutbli, lekin CO₂ - molekulasi qutbsiz molekula, chunki undan 2 ta C=O bog`i bo`lib, ular bir-biriga nisbatan 180⁰ burchak ostida joylashgan O=C=O simmetrik tuzilishli molekula bo`lgani uchun ikki vektorning yig`indisi 0 ga teng. Shu singari CH₄ molekulasidagi xar bir C-H bogi ham qisman qutblangan. Lekin CH₄ molekulasi qutbsiz, CCl₄ molekulasi ham shunday xususiyatga ega. Suv molekulasi uchun µ=1,84 D (> 0). Chunki H₂O molekulasida har bir qutbli H - O bog`lari quyidagicha joylashgan: Dipol momentining o`lchov birligi q=1,6 10^-19 kl va bog`ning uzunligi l=1*10^-10 m dan foydalanib