Тошкент давлат иқтисодиёт университети

6-жадвал


Россия Федерациясида ўрнатилган “истеъмол саватчаси”даги озиқ-овқат маҳсулотларининг турлари ва миқдори¹⁷

Озиқ-овқат маҳсулотлари	Истеъмол нормаси (йилига жон бошига, кг)
	Меҳнатга лаёқатли аҳоли	Пенсио-нерлар	Болалар
Нон маҳсулотлари (нон ва макарон маҳсулотлари ун, ёрма ва дуккаклар ҳисобида)	126,5	98,2	77,6
Картошка	100,4	80,0	88,1
Сабзавот ва полиз маҳсулотлари	114,6	98,0	112,5
Ҳўл мева	60,0	45,0	118,1
Шакар ва қандолат маҳсулотлари (шакар ҳисобида)	23,8	21,2	21,8
Гўшт маҳсулотлари	58,6	54,0	44,0
Балиқ маҳсулотлари	18,5	16,0	18,6
Сут ва сут маҳсулотлари (сут ҳисобида)	290,0	257,8	360,7
Тухум – дона	210	200	201
Ёғ, маргарин ва бошқа ёғлар	11,0	10,0	5,0
Бошқа маҳсулотлар (туз, чой, зираворлар)	4,9	4,2	3,5

“Истеъмол саватчаси”га оид норматив-ҳуқуқий асосларни ишлаб чиқишга Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт, Молия, Бандлик ва меҳнат муносабатлари ва Инновацион ривожланиш вазирликлари, шунингдек Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликлари жалб қилинган.
Мамлакатда “истеъмол саватчаси”ни ишлаб чиқишда қуйидагиларни инобатга олиш мўлжалланмоқда:

• 
  демографик омиллар: оилаларнинг катта-кичиклиги ва тузилиши, аҳолининг таркиби ва жинс-ёш тузилмаси;
  
• 
  ижтимоий-иқтисодий омиллар: оилаларда озиқ-овқт маҳсулотлари, ноозиқ-овқат товарлари ва хизматларнинг ҳақиқатда истеъмол қилиниши;
  
• 
  барча гуруҳдаги аҳолининг эҳтиёжлари, уларнинг даромади даражаси;
  
• 
  инсон саломатлигини сақлаш ва ҳаётий фаолиятини таъминлаш учун зарур бўлган энг кам истеъмол ҳажмлари ҳамда товарлар ва хизматлар рўйхати бўйича илмий тавсиялар;
  
• 
  аҳолининг ижтимоий ҳимояланишини таъминлашга доир давлатнинг молиявий имкониятлари;
  
• 
  товарлар ва хизматларнинг реал бозор нархлари ва бошқалар.
  

Аҳолининг турли қатламлари тирикчилиги учун зарур энг кам миқдорни белгилашда муайян даврда истеъмол саватчасидаги барча неъматларни истеъмол қилиш нормаларини аниқлаш зарур бўлади. Масалан, фуқаро тирикчилик ўтказиш учун ҳар куни истеъмол қилиши керак бўлган озиқ-овқат маҳсулотлари тўплами ва миқдори ёки барча коммунал харажатларни қоплаш учун ойига қанча миқдорда пул зарурлигини ҳисоблаб чиқиб талаб этилади.
Мамлакатда “истеъмол саватчаси”га оид муносабатларни ҳуқуқий тартибга солиш аҳолининг реал даромадлари, иш ҳақи, пенсиялар, нафақалар ва бошқа тўловлар миқдорини ҳудудлар кесимида ана шу “тирикчилик ўтказиш энг кам миқдори”га мутаносиблигини босқичма-босқич таъминлаш имконини беради.