Тошкент давлат иқтисодиёт университети ҳузуридаги илмий даражалар берувчи dsc

> 
Давлатлар манбалари 
учун тўланган солиқ 
суммаси 
Максимал миқдордаги 
солиқни ҳисобга
олиш 
< 
Давлатлар манбалари 
учун тўланган солиқ 
суммаси 
Ҳисобга олинадиган солиқ суммаси, максимал 
миқдордаги солиқ суммасига тенг бўлади. 

---

24 
турибдики, бундай ҳолларда, ўзаро алоқадор агентнинг фаолияти билан боғлиқ 
бўлиши мумкин бўлган фойда қисмини, унинг фаолияти натижаси сифатида 
аниқлаш учун шартли ҳисоблаш усулларини қўллаш керак бўлади. 
Доимий муассасанинг фойдаси даромад ва харажатлар ўртасидаги 
фарқдир, шу билан бирга бу даромад ѐки харажатларнинг амалда қабул 
қилинган амалиѐтга мувофиқлиги (юқорида айтиб ўтилган харажатлар ва 
даромадларни таққослаш имконияти йўқлиги сабабли) нафақат солиқ ҳисоби 
маълумотларидан, балки айрим ҳолатларда ҳам хорижий ташкилот бош 
идорасининг тегишли солиқ ҳисоби кўрсаткичларини тақсимлашга асосланган 
мутаносиб, шартли ҳисоб-китоб натижасида аниқланиши мумкин.
Амалиѐтда қонунда кўзда тутилмаган усулларни қўллаш, хорижий
ташкилотининг солиқ мажбуриятларини ҳисоблаш имкониятини таъминлашга 
қаратилган қонун ҳужжатларидаги бўшлиқларни тўлдиришга уринишдир. 
Рентабеллик ѐки унинг харажатларининг маълум қийматига махсус 
коеффициентларни қўллаган ҳолда тўғридан-тўғри фойдани ҳисоблаш учун 
шартли усулларни жорий қилиш, хорижий ташкилотларнинг фойда солиғини 
ҳисоблашда солиқ маъмуриятчилгини сезиларли даражада енгиллаштиради ва 
ҳисоблаш усулларни ўрганиш натижасида «махсус текшириш» заруратини йўқ 
қилади ҳамда бу ерда хорижий ташкилотнинг бош офисининг аҳамияти 
йўқлиги, шартли ҳисоблашнинг тўғридан-тўғри усул билан аниқланган 
натижаларини фойдага яқинлаштиради. 
Солиқ юкини ҳисоблашда халқаро иккиѐқлама солиққа тортишни бартараф 
этиш таъсири билан ва иккиѐқлама солиққа тортишни бартараф этиш 
таъсирисиз кўриб чиқиш, корхоналарнинг фойдасига солиқ юкини маълум фоиз 
пунктга камайиши иқтисодий самара беришини кўришимиз мумкин. Ушбу 
солиқ юкини ҳисоблаш хорижий мамлакатларда қабул қилинган солиқ 
базасини аниқлаш тартиби Ўзбекистон Республикасида қабул қилинган солиқ 
базасини аниқлаш тартибидан бироз фарқ қилади деган тахминга асосланадики, 
ушбу ҳолат юзасидан муаллифлик ѐндошувимизни шакллантирдик. 
ΔСЮ = СЮ
бетсю
 – СЮ
бенсю
, 
 
 
 
(6)
 
Бу ерда, 
ΔСЮ
– халқаро икки томонлама солиққа тортишни бекор қилиш 
натижасида солиқ юкини камайтириш, фоизли пунктларда; 
СЮ
бетсю
– халқаро икки томонлама солиққа тортишни бартараф этиш 
таъсирисиз солиқ юки,%; 
СЮ
бенсю
– 
халқаро икки томонлама солиққа тортишни бартараф этиш 
натижасида яъни таъсирида солиқ юки,%; 
СЮ
бетсю=
 
Солиқ
чмфс 
+
 
Солиқ
дтфс
 
 
х 100, 
 
(7) 
Д
умумий

бу ерда, Солиқ
чмфс
– хорижий давлатида Ўзбекистон Республикаси муассасалари 
томонидан тўланган фойда солиғи суммаси; 

---

25 
Солиқ
дтфс 
– Ўзбекистон Республикаси муассасалари томонидан 
Ўзбекистонда бутун дунѐ бўйича даромадлари бўйича тўланган фойда солиғи 
суммаси; 
Д
умумий
– 
бутун дунѐ бўйича даромад (ялпи тушум) (микродаражада 
ҳисоблаш учун) ѐки ЯИМ ҳажми (микродаражада ҳисоблаш учун); 
Хорижий мамлакатлар солиқлари ҳисобга олишнинг энг паст чегараси чет 
элда тўланган солиқнинг максимал миқдоридан ошмаган қисми ҳақиқий солиқ 
миқдори деб белгиланади. Шундай қилиб, халқаро икки томонлама солиққа 
тортишни бартараф қилиш таъсирини ҳисобга олган ҳолда солиқ юки 
индикаторининг пастки чегарасини қуйидаги формула ѐрдамида аниқланиши 
мумкин.