Тошкент давлат иқтисодиёт университети мавзу: психология фан сифатида

гуманитар фанлар
фалсафий фанлар
табиий фанлар

Бихевиоризм йўналиши ҳайвонларда ўтказилган кузатишлар натижасига асосланган бўлиб, унинг намоёндалари Э.Торндайк ва Дж.Уотсонлар ҳисобланади. «Бихевиоризм» инглиз тилида “ҳулқ-атвор” деган маънони билдиради. Бу оқим психика ва онгни инкор қилиб, ҳулқ билан ташқи муҳит ўртасидаги муносабатларни, қонуниятларни текширишни таклиф қилади. Уларнинг фикрича, психологиянинг вазифаси стимулга (қўзғатувчи), яъни сезги аъзоларига таъсир қилаётган қўзғатувчига ўқ отиш, унга қандай жавоб реакцияси бўлишини, ёки бундай реакцияни қандай стимул туғдиришини олдиндан айтиб бера олишдан иборат. Бихевиористларнинг формуласи «S -> R» дир
Фрейдизм йўналишига веналик психиатр З.Фрейд асос солган. Унинг фикрича, одам моҳиятига кўра ҳайвонга ўхшайди. Одамнинг хулқ-атвори ва харакатлари иккита тамойилга: роҳатланиш ва реаллик тамойилига бўйсундирилган бўлади. Бу оқим ҳам инсоннинг онгига ишонмайди
ПСИХОЛОГИЯНИНГ АСОСИЙ ТАМОЙИЛЛАРИ
- ДЕТЕРМИНИЗМ
Психика ҳаёт шароити билан боғлиқлигини англатиб, ташқи шароитлар ўзгариши билан ўзгаради.
ПСИХИКА – ОНГНИ ФАОЛИЯТДА РИВОЖЛАНИШИ Психикани тўғри тушуниш мумкин бўлса психикага тараққиёт маҳсулоти ва фаолият натижаси деб қаралса, уни тўғри тушуниш, ҳамда тушунтириб бериш мумкин
- ОНГ ВА ФАОЛИЯТ БИРЛИГИ.
Онг ва фаолият бир бутунликни ташкил этмайди. Онг инсон фаолиятини ички режасини тузиб беради.
Тамойил
маълум фаолиятни бажаришда таяниладиган дастлабки қоидалар тизимидир
Детерминизм тамойили
психика яшаш шароити билан белгиланади ва шароит ўзгариши билан ўзгаради
Онг ва фаолият бирлиги
Онг ва фаолият бирлиги
Психика ва онгнинг фаолиятда тараққий этиш тамойили
психикага тараққиёт маҳсулоти ва фаолият натижаси деб қаралса, уни тўғри тушуниш ҳамда тушунтириб бериш мумкин. Бу тамойил Л.С.Выготский, С.Л.Рубинштейн, В.М.Теплов каби психологлар ишларида ўз аксини топган. Л.С.Выготский таълим психикани ривожлантиришга йўналтиришини, П.П.Блонский эса тафаккурнинг кичик мактаб ёшида ўйинлар билан ўспиринлик ёшида ўқиш билан боғлиқ тарзда ривожланишини таҳлил қилди. С.Л.Рубинштейн «Онг фаолиятда пайдо бўлиб, фаолиятда шаклланади» деган эди